SJENİCA (AA) - MEDİN HALİLOVİC/TALHA ÖZTÜRK - Sırbistan'daki Boşnak nüfusun yoğun olduğu Sancak bölgesinin Sjenica şehrinde, Osmanlı padişahlarından Sultan Abdülaziz'in annesi Pertevniyal Sultan tarafından yaptırılan cami, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığınca (TİKA) restore edilecek.

Bölgedeki "tek selatin camisi" olma özelliği taşıyan Valide Sultan Camisi'nin onarımı için gerekli izinlerin yerel makamlar tarafından onaylandığı bildirildi.

Sjenica şehrinin merkezinde, 1870 yılında inşa edildiği bilinen cami, Osmanlı'nın bölgedeki en önemli sembollerinden biri olarak kabul edilmekle birlikte, mimari açıdan da değerli bir eser olarak gösteriliyor.

TİKA Belgrad Koordinatörü Mehmet Bayrak, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 1989 yılında "kültür anıtı" olarak kabul edilen caminin, aslına uygun olarak restore edilmesi için TİKA desteğiyle restorasyon projesi hazırlatıldığını kaydetti.

Bayrak, caminin mevcut sorunlarının giderilerek korunması ve Sjenica şehrinin kültür turizmine kazandırılması için başlatılan projelendirme çalışmalarının tamamlandığını ifade ederek, caminin restorasyon izninin de yerel makamlar tarafından onaylandığını söyledi.

Üzerinde Sultan Abdülaziz'in söz sahibi olması dolayısıyla "ümmü'l-cihan" adıyla da anılan ve İstanbul'da da yaptırdığı birçok vakıf eseri bulunan Pertevniyal Sultan tarafından inşa ettirilen bu caminin bölgenin en önemli kültür miraslarından biri olduğuna işaret eden Bayrak, "Sultan ailesinin vakıflarından kalan bu önemli kültür varlığının restorasyon çalışmalarının 2017 yılı içinde başlatılması planlanıyor." ifadesini kullandı.

Bayrak, tarihi camideki ilk müdahalenin 1917 yılında, caminin üst örtüsündeki kurşun kaplamaların sökülerek eritilmesiyle yapıldığını anlatarak, 2. Dünya Savaşı'nda kentin bombalanması sırasında da yapının hasar gördüğünü ve avlusundaki şadırvanın tahrip edildiğini aktardı.

Restorasyon çalışmaları ile cami kubbelerinde yaşanan yapısal sorunların çözüleceğini ve yıkılan şadırvanın yerine yenisinin inşa edileceğini söyleyen Bayrak, ayrıca caminin iç ve dış restorasyonu ile çevre düzenlemesinin de yapılacağını sözlerine ekledi.

- "Osmanlı'nın gücünü göstermek amacıyla inşa edildi"

İslam mimarisi üzerine çalışmaları bulunan Sjenicalı arkeolog Mustafa Baltic ise caminin yapıldığı dönemde, hanedan üyeleri tarafından inşa edilen en batıdaki cami olduğunu dile getirerek, caminin Osmanlı'nın gücünü göstermek amacıyla inşa edildiğini aktardı.

Sjenica şehrinin 1864 yılında Osmanlı'nın en batı noktasında yer aldığını anımsatan Baltic, o yıllarda Osmanlı'nın gücünü ve yeniden doğuşunu temsil etmek üzere aziziye camileri yaptırıldığını ifade etti.

Baltic, caminin yapıldığı 1870 yılında Sjenica'nın nüfusunun 5 bini geçmediğine dikkati çekerek, "Bugünkü şartlara bakıldığında bile hala ihtiyaç duyulandan büyük bir yapı olduğu görülür." dedi.

TİKA'nın dokunuşuyla caminin hakettiği değeri geri kazanacağını vurgulayan Baltic, tüm izin ve onayların alındığını, çalışmaların bir an önce başlamasını beklediklerini söyledi.

Baltic, Sırbistan ve Sancak bölgesindeki tek "selatin camisi" olma özelliğini taşıyan Valide Sultan Camisi'nin sadece ibadet yeri değil, aynı zamanda dünyanın dört bir yanından gelen ziyaretçilere açık, kültür ve turizm merkezi haline geleceğini kaydetti.

- Valide Sultan Camisi

Şehrin sembolü haline gelen cami, beyaz taşla inşa edilmiş olup tek şerefeli ve tek minarelidir.

Caminin içi ise o dönemlerde "sultan rengi" olarak da nitelendirilen turkuaz rengine boyanmış olup 1980'li yıllardan itibaren birçok kez restore edilmiştir. Duvarlarında süsleme ve hat sanatı eserlerine rastlanmamaktadır.

İç mekan ahşap pencereler sayesinde oldukça aydınlıktır. Yapıldığı dönemden bugüne sadece mihrap, ahşap mahfil ve içeride bulunan ahşap sütunlar ulaşmıştır.

Etrafı duvarla çevrelenmiş genişçe bir avlu içerisinde yer alan cami, dikdörtgen planlıdır. Giriş cephesinde beş bölümlü son cemaat yeri bulunur. Altı ahşap direk ile beş bölüme ayrılan son cemaat yerinin üzeri ise beş ahşap kubbe ile örtülüdür.

AA