TAŞKENT (AA) – BAHTİYAR ABDUKERİMOV - Özbekistan ile Tacikistan arasında buzların 20 yıl aradan sonra erimeye başlamasıyla Özbek Cumhurbaşkanı Şavkat Mirziyoyev, ilk kez Tacikistan'a resmi ziyarette bulunacak.

İki ülke arasındaki soğuk dönemi sonlandırıp yeni bir dönemin başlangıcı olması beklenen Mirziyoyev'in 9-10 Mart'taki ziyareti sırasında taraflar arasında uzun yıllardır tartışmalı olan meselelerin çözüme kavuşması ve iş birliğinin canlandırılmasına için 25 anlaşmanın imzalanması öngörülüyor.

Uzmanların, "tarihi" olarak nitelendirdiği ziyaretin ardından iki ülke arasında çözülemeyen meselenin kalmayacağı tahmin ediliyor.

Orta Asya'nın iki ülkesi arasında 20 yıldır süren soğuk dönem, Mirziyoyev'in cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından sona ermeye başladı.

İki ülke arasındaki gerilim, Tacikistan'ın inşa etmek istediği 335 metre yüksekliğindeki Rogun Hidroelektrik Santrali projesine bölgede su sorunu yaratacağı endişesiyle Özbekistan'ın karşı çıkmasıyla başlamıştı. 2001'de başlatılan karşılıklı vize uygulaması, gerilimi daha da tırmandırmıştı. Daha sonra demiryolu taşımacılığının durdurulması ve 1300 kilometrelik ortak sınırın bazı noktalarındaki anlaşmazlıklar, iki ülke arasındaki sorunları günümüze kadar taşıdı.

Özbekistan'da Mirziyoyev'in cumhurbaşkanı seçilmesiyle başlayan değişim süreci, Özbekistan-Tacikistan ilişkilerindeki buzları da eritti. Komşu ülkelerle ilişkilerin geliştirilmesine öncelik veren Mirziyoyev, Kazakistan'a 4, Türkmenistan'a 3 ve Kırgızistan'a da bir kez ziyarette bulundu.

Mirziyoyev'in, Tacikistan ile sorunların temelinde yatan hidroelektrik santral inşaatı ve su paylaşımı konusunda karşılıklı kabul edilebilir çözümler aramaya hazır olduklarını açıklamasının ardından Tacikistan, “yüzyılın inşaatı” olarak nitelediği santral inşaatına geçen sene yeniden başladı.

Mirziyoyev, geçen yıl başbakan yardımcısı düzeyinde kurduğu ilişkiyi Başbakan Abdulla Aripov'un ocak ayında yaptığı Duşanbe ziyaretiyle güçlendirmeye çalıştı.

Normalleşme sürecinde Tacikistan'da ilk kez Özbekistan ürünleri fuarı düzenlenirken, 24 yıl aradan sonra iki ülke arasında uçak seferleri yeniden başlatıldı.

İki ülke arasında çeşitli dönemlerde kapatılan sınır kapıları yeniden açılırken Özbekistan kendi topraklarından Tacikistan'a yük taşımacılığı için transit tarifelerini düşürdü ve sökülen demiryolu onarılarak taraflar arasındaki tren taşımacılığına imkan sağladı.

Yıllar sonra ilk kez düzenlenen Tacikistan-Özbekistan Karma Ekonomik Komisyon toplantısında tartışmalı sınır noktalarının belirlenmesi, iki ülke arasında otobüs seferlerinin başlatılması ve uzun zamandan beri tartışmalı olan "Farhad" Hidroelektrik Santralinin yasal statüsü konusunda uzlaşmaya varıldı.

İki ülke arasında anlaşmaya varılan konuların bunlarla sınırlı kalmayacağı tahmin ediliyor.

Mirziyoyev'in, Tacikistan ziyareti sırasında ikili iş birliğini canlandıracak ve taraflar arasında uzun yıllardır tartışmalı olan sınır ve vize meseleleri ile su kaynaklarının kullanımı sorununun çözümüne ilişkin 25 anlaşmanın imzalanması öngörülüyor.

Mirziyoyoyev'in ziyareti kapsamında vize meselesinin halledilmesi, taraflar arasında son yıllarda 10 misli düşen ticaret hacminin yeniden artırılması, sınır aşan ırmakların su kaynaklarının ortak kullanımı, ulaşım ve taşımacılığın sadeleştirilmesi ve bağımsızlık yıllarında bir türlü çözüme kavuşturulamayan bazı sınır noktaları üzerinde uzlaşma sağlanması bekleniyor.

Özbekistan'ın merhum Cumhurbaşkanı İslam Kerimov, en son 2014'te Şanghay İşbirliği Örgütü Devlet Başkanları Zirve'sine katılmak için Tacikistan'a gitmişti. Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman da Kerimov'un vefatı dolayısıyla 2016'da Özbekistan'a gelmişti.

AA