ANKARA (AA) – LOKMAN İLHAN - Türk işbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) Kolombiya ve Güney Amerika Koordinatörü Doç. Dr. Mehmet Özkan, Kolombiya hükümeti ile Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri (FARC) arasında varılan anlaşmayla ilgili "Kolombiya bir nevi yeniden kurulacak. Süreçle devletin yıllardır gitmediği ve militanların kontrol ettiği dağlık bölgelerde devlet varlığını göstermeye başlamıştı, şimdi bu daha da artacak.” değerlendirmesinde bulundu.

Özkan, AA muhabirine yaptığı açıklamada Kolombiya hükümeti ile FARC arasında Kasım 2012’de başlayan barış görüşmelerinin 25 Ağustos’ta neticelenmesiyle yarım asırdan uzun bir süredir devam eden çatışmaları bitirilebilecek bir barışın da sağlanabileceğini belirtti.

Ateşkesle sonuçlanan anlaşmanın beş hafta içinde referanduma götürüleceğini anımsatan Özkan, süreçte resmi imzaların 23 Eylül’de atılabileceğini kaydederek, “Anlaşma sonrası Kolombiya, bir nevi yeniden kurulacak.” diye konuştu.

“Bu süreçle devlet, daha önce militanların kontrol ettiği ve kendisinin hiç gitmediği dağlık bölgelerde varlığını göstermeye başlamıştı, şimdi bu daha da artacak. Kokain ticareti yapanlara yönelik yeni bir strateji gerekecek.” diyen Özkan, Kolombiya’da silahlı mücadelenin artık siyasi ve ideolojik olarak süreceğini, FARC’ın da 10 yıl boyunca senatoda temsil edilecek siyasi bir partiye dönüşeceğini açıkladı.

- Kolombiya hükümeti ve ELN arasındaki görüşmeler

Özkan, Kolombiya hükümetinin FARC’tan daha katı bir ideolojiye sahip ELN örgütüyle de görüşmelere başladığını fakat şimdiye kadar ciddi bir ilerleme kaydedilmediğini belirtti.

Kolombiya’nın kuzeyinde ve batısında 1964’ten beri varlığını sürdüren ve FARC'tan sonra ülkedeki en etkili grup olan ELN ile henüz bir anlaşma sağlanamadığı için Kolombiya’da bir nevi “yarım barış” havası olduğunu dile getiren Özkan, “Ama her şeye rağmen bu anlaşmayla Latin Amerika’daki bir sol örgüt daha, silahlı mücadele anlamında tarihe karışmış olacak.” diye konuştu.

- “FARC sorunu ideolojik ve kırsal kalkınma kökenli”

Özkan, Kolombiya’da halen FARC'ın kontrolü altında bölgeler olduğunu ve anlaşma gereği bu bölgelerdeki mayın temizliğinin hükümet ile yapılan çalışmalarla sürdürüldüğünü anlattı. Kolombiya hükümetinin bu bölgelere eğitim, sağlık ve yol gibi hizmetler götürmeye çalıştığını ifade eden Özkan, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Orada yıllardır gerillaların kontrolünde yaşayan halk da devletin desteğini ve ciddiyetini ilk defa görüyor, ve şimdilik zaman tanıyor. Kolombiya’daki FARC sorununun temeli ideolojik tabanlı bir kırsal kalkınma sorunudur. Fakat sonradan örgüt uyuşturucu ticaretine de bulaştı. Şu an için devlet, sorunun hem ideolojik temelini hem de kırsal kalkınma boyutunu çözmek için çabalıyor. Uluslararası anlamda da bu konuda destek istiyor.”

- “Kolombiya ve Türkiye arasında karşılaştırma yapmak kolay değil”

Özkan, Türkiye’de geçmişte yaşanan çözüm süreci ile Kolombiya’nın yürüttüğü barış sürecinin karşılaştırılabilir bir durum olup olmadığı yönündeki soruya, “Belki bazı alanlarda olabilir ama genel olarak karşılaştırma yapmak çok kolay değil.” yanıtını verdi.

Türkiye’de, Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) TBMM'de, PKK’nın da dağda olduğuna dikkati çeken Özkan, örgütün hem siyasi hem de silahlı kanada sahip olduğunu ve ikili oynadığını vurguladı.

Kolombiya’da ise FARC’ın mecliste temsil edilmediğinin altını çizen Özkan, “Eskiden bölgenin geri kalmışlığı anlamında benzerlikler vardı. Ama Türkiye, son 15 yıldaki atılımlarıyla güneydoğu bölgesini kalkındırmış durumda. Kolombiya’da ise kırsal bölgelerde halen elektrik, su gibi temel ihtiyaçlar bile eksik.” şeklinde konuştu.

- “FARC’a olan halk desteği azalıyor”

Özkan, Kolombiya’nın barış sürecindeki tecrübelerinin Türkiye’ye, terörle mücadele ve PKK sorununun çözümünde ne gibi katkılar yapabileceği sorusunu da “Bu ülkedeki süreci başarılı kılan bazı etkenler var. Öncelikle FARC’ın halk desteği eskisi kadar yok ve her geçen gün azalıyor.” diyerek yanıtladı.

Özellikle Alvaro Uribe’nin devlet başkanı olduğu dönemde FARC’la etkili bir mücadele yürütüldüğünü, örgütün birçok liderinin öldürülerek yapısının zayıflatıldığını hatırlatan Özkan, “Buradan çıkarılacak derslerin çok net olduğunu düşünüyorum.” dedi. Özkan, bir devletin, terör örgütünü iyice zayıflatmadan masaya oturması durumunda, sürecin örgüt tarafından ciddiye alınmadığı ve sulandırıldığı tespitinde bulundu.

- “FARC geçmişte toprak talep etmişti”

Kolombiya’nın daha önce örgütle üç kez barış görüşmesi yürüttüğünü belirten Özkan, şunları ifade etti:

“Önceki görüşmelerin başarısız olmasının temel sebebi buydu. Hatta 1998-2000 yılları arasındaki barış görüşmelerinde FARC o kadar güçlüydü ki, Kolombiya devletinden toprak talep etmişti. İkinci önemli ders ise herhangi bir barış sürecinin başarılı olması için bölgede teröre destek veren devletlerin süreç içerisine çekilmesi. 2012 yılında Kolombiya’nın ilk yaptığı iş, Ekvador, Venezuela ve Küba gibi FARC’a destek veren devletlerle görüşmeler yapıp, barış süreci için desteklerini almasıydı. Türkiye’deki süreç tecrübesinde, bölgesel denklem maalesef değişken olduğu için sürece katkı yapmadı.”

-“Türkiye, Kolombiya’daki sürece, TİKA ile damga vuruyor”

Özkan, TİKA’nın, hem Kolombiya hem de diğer bölge ülkelerinde yürüttüğü çalışmalar hakkında da bilgi verdi.

TİKA'nın Kolombiya’da başta kırsal kalkınma projeleri olmak üzere sürece ciddi destek verdiğini belirten Özkan, “Özellikle barış sürecinin pilot bölgesi, Orejon’daki okul inşaatı haziran ayında başladı ve devam ediyor. Nasipse kasım sonunda bitecek. Orejon, mayınlardan temizlenen bir bölge ve barışın başarısı bir açıdan orada test edilecek. TİKA da tam bu sürecin en kilit yerinde yaptığı katkıyla Türkiye damgasını vuruyor.” diye konuştu.

Özkan, Latin Amerika’da özellikle teknik ve kalkınma yardımlarına yoğunlaşan TİKA’nın başta Kolombiya olmak üzere Guyana, Ekvador, Şili, Brezilya, Paraguay ve Bolivya’da da projeler yürüttüğünü anlattı.

TİKA'nın eğitim ve sağlık alanındaki ekipman desteğine de değinen Özkan, “Güney Amerika'daki en temel sorun, kapasite artırımı eksikliği. Bölgeden, heyetleri bu anlamda Türkiye’ye götürerek eğitim almalarını sağlıyoruz. Önümüzdeki dönemde projelerimiz kıtada daha da artacak. Çünkü TİKA’yı yeni tanıyorlar. TİKA’nın hızlı çalışma sistemine yeni alışıyorlar. Çoğu görüşmelerde ‘TİKA modelini biz de uygulamak istiyoruz.’ dediklerini duyuyoruz.” ifadelerini kullandı.

-“15 Temmuz, Latin Amerika’da sonradan anlaşıldı”

Doç. Dr. Mehmet Özkan, 15 Temmuz darbe girişiminin Latin Amerika’daki yansımalarına ilişkin, “Darbe girişimi, birkaç gün önemli haber oldu. Bölge basınında ilk başta Batı medyasının etkisi çok barizdi. Türkiye’nin buraya çok aktörlü bir şekilde girerek olayı tüm yönleriyle anlatması gerekiyor. AA ve TRT’nin bu bölgeye muhabir göndermesi gerekiyor.” değerlendirmesinde bulundu.

Latin Amerika basınının, sadece bölgedeki bazı Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) yandaşlarını tanıdığını ve darbe girişimi sonrası bu kişilerden bilgi almak durumunda kaldığına değinen Özkan, “Hatta buradaki bazı gazeteciler ‘planlı darbe’ yalanına bile inandılar. Fakat zamanla bunun böyle olmadığı anlaşılınca daha iyi analizler çıkmaya başladı.” diye konuştu.

“Türkiye olarak kendimizi iyi anlattığımız söylenemez.” diyen Özkan, Türkiye’nin, kıtadaki birkaç kilit ülkeye din ve basın ataşesi ataması gerektiğini vurguladı. İspanyolca basındaki Türkiye algısı ve bilgisinin çok sınırlı olduğunu aktaran Özkan, “Bunun sebebi de Türkiye ile iletişim eksiklikleri. Basın ataşelikleri bu açıdan çok önemli.” dedi.

-“FETÖ konusunda en aktif kuruluş TİKA”

Özkan, TİKA olarak, daha önce FETÖ’nün, kıtadaki varlığından haberdar olduklarını belirterek, örgütün Kolombiya’daki üniversitelerde yapılandığını söyledi. Eylül 2015’te TİKA’nın Kolombiya ofisinin açılışından bu yana FETÖ örgütü yapılanmasına karşı yoğun bir şekilde çalıştıklarını söyleyen Özkan, şunları kaydetti:

“FETÖ konusunda en aktif kuruluş TİKA. Bulundukları üniversite yetkilileriyle görüşmeler yaptık. Çoğu üniversite yetkilisi bunu ilk defa duyuyoruz dediler. Yani TİKA bu girişimleri yapmadan önce devletimizin yetkilileri bir görüşme ya da bilgilendirme yapmamış. Darbe girişimi öncesi sürekli yaptığımız bilgilendirmelerimizi, 15 Temmuz sonrasında daha da hızlandırdık. Brezilya Latin Amerika Dini Liderler zirvesinde FETÖ terörünü anlattık. Yakın çalıştığımız ülkelerdeki muhataplarımızla bu konuyu görüştük. Ulaşabildiğimiz kim varsa FETÖ terörünü anlattık. En son büyükelçiliğimizin olmadığı fakat kaçak FETÖ mensuplarının son donemde mesken tuttuğu Paraguay’da Dışişleri Bakanlığı yetkilileriyle görüşüp konuyu detaylı bir şekilde masaya yatırdık.”

AA