İSTANBUL (AA) - EHSAN NASİRPOUR - İngiltere'deki Lancaster Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Öğretim Üyesi Prof. Dr. Alem Salih, İran'daki protestolar karşısında devletin, halkın ekonomik, siyasi ve sosyal taleplerine cevap vereceğini düşünmediğini, ancak bazı yapısal değişiklikler yapılabileceği konusunda ümitli olduğunu söyledi.

Ortadoğu uzmanı Salih, İran'da geçen hafta Meşhed'de başlayan ve daha sonra birçok kente yayılan gösterileri AA muhabirine değerlendirdi.

Gösterilerdeki sınıfsal farklılığın etkisine değinen Salih, "İran'da farklı talepleri bulunan dini ve kavmi azınlıklar, orta, geleneksel ve düşük gelirli sosyal sınıflar arasındaki mesafenin açılması, gösterilere zemin hazırlamıştır." dedi.

- "İran halkının paraları bölgede boş yere harcanıyor"

Bunun yanında İran devletinin dış politikasının halk tarafından eleştirildiğini belirten Salih, "İran toplumunun bölgedeki gelişmelerle ilgili çıkarımı, devletin İran halkının paralarını diğer ülkelerde boş yere harcadığı yönündedir." değerlendirmesinde bulundu.

İran'da 2009 yılındaki gösterilerden sonra toplumun bir kıvılcım beklediğine işaret eden Salih, gösterilerin başlangıcında muhafazakârların Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani hükümetini hedef aldıklarına dikkati çekti.

- "Gösterileri Ruhani karşıtı muhafazakârlar başlattı"

Salih, "Her ne kadar bu sefer gösterileri ilk olarak muhafazakârlar Ruhani hükümeti aleyhine başlatmış olsalar da devamında onların kontrolünün dışına çıktı." diye konuştu.

İran yönetiminin 2009'da kendisinin haklı olduğunu düşündüğünü, fakat şimdi halkın isteklerinde haklılık payı olduğunu değerlendirdiklerini ifade eden Salih, şöyle devam etti:

"Devlet 2009 eylemlerine göre çok daha yumuşak davranıyor. Çünkü itirazların bastırılarak susturulmasından bir sonuç alınamadığını anladı. İktidar bile fakirlik ve pahalılığa yapılan itirazların yerinde olduğunu kabul ediyor. İran devleti ilk kez bu gösterilerde devrim karşıtlığı ve ekonomik sorunlara itiraz ayrımına gitmiştir."

- Gösterilerin tehlike boyutu ve Tahran'ın önemi

Daha öncekilerden farklı olarak gösterilerin büyük şehirlerden ziyade çeşitli bölgelerde ve küçük yerleşim birimlerinde meydana gelmesinin rejimin göstericilere müdahalesini yumuşattığını öne süren Salih, gösterilerin tehlikeli boyutlara tırmanmasını uzak bir ihtimal olarak gördüğünü söyledi.

Bu konuda Tahran'ın hassas bir kent olduğuna işaret eden Salih, "Tahran'daki gösteriler yoğun değil. Bu da devlete güven veriyor. Arap Baharı'nda gösteriler başkentlerde başlamış ve büyümüştü. Tahran'da olayların büyümemesi rejimin diğer bölgelerdeki gösterilere müsamahakâr davranmasını doğuruyor." ifadelerini kullandı.

Salih, "İran devletinin halkın az da olsa taleplerini karşılamasını ne oranda mümkün görüyorsunuz?" şeklindeki soru üzerine şunları söyledi:

"İran devletinin, halkın ekonomik, siyasi ve sosyal taleplerine cevap vereceğini düşünmüyorum. Fakat devletin yapısal sisteminde değişikliklere gidileceği konusunda ümitliyim. İran devletinin yapısal değişikliğe gidip gitmeyeceği beklenip gözlenmelidir. 20 yıldan bu yana bazı değişiklikler gerçekleşti, fakat bunlar yeterli değildi."

İran devletinin siyasi-sosyal özgürlükler ve ekonomi alanında gözle görülür değişiklikler yaparak halkı bir şekilde ikna etmesi gerektiğini belirten Salih, bundan sonraki gidişatı İran yönetiminin alacağa kararların belirleyeceğini söyledi.

Özgürlüklerin artırılmaması halinde "iç çatışma" çıkabileceği uyarısı yapan Salih, sözlerini şöyle tamamladı:

"Ilımlılar ve reformistler aralarının açılmasını önlemek için, muhafazakârlar da halkın oylarını kaybetmeme adına özgürlüklerin önünü daha fazla açmaya çabalayacaklardır. Bu nedenle gelecekte gözle görülür bazı değişikliklere gidileceğini düşünüyorum. Bunun aksi olursa halkla mesafe daha fazla açılacak ve itirazlar daha da yaygınlaşarak büyüyecektir. Bu da iç çatışmaların meydana gelmesine sebep olur."

AA