ANKARA (AA) - ERKAN AVCI - Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ilk kez ziyaret edeceği Mozambik, sahip olduğu zengin doğal kaynaklara rağmen dünyanın fakir ülkeleri arasında bulunuyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın dört günlük Afrika ziyaretinin ikinci durağı Mozambik olacak.

Afrika kıtasının doğusundaki Mozambik'in kuzeyinde Tanzanya, Malavi, Zambiya, batısında Zimbabve, güneybatısında ise Güney Afrika Cumhuriyeti ve Svaziland yer alıyor.

Yüzölçümü bakımından Türkiye'yle benzer büyüklüğe sahip ülkenin başkenti Maputo. Nüfusun 25 milyonu aştığı Mozambik'in yüzde 99'unu Afrikalı yerel kabile grupları oluşturuyor. Ülke nüfusunun yarıya yakını Makua yerli halkından meydana gelirken, Tsongalar, Şanganlar ve Senalar bölgede ön plana çıkan diğer etnik yerli gruplar arasında sayılıyor.

Sömürge döneminden miras kalan Portekizcenin resmi dil olduğu, nüfusun dörtte birinin ikinci bir lisan konuştuğu Mozambik'te, 40 farklı dil ve lehçe günlük hayatta kullanılıyor.

Hristiyanların çoğunlukta olduğu ülkede, Müslümanların oranı ise yüzde 17'ye yakın. Ülkede, hiçbir dine mensup olmayan çok sayıda kişinin yanı sıra "her nesnenin bir ruh tarafından yönetildiği" inanışını benimseyen animistler de yaşıyor.

- Asırlarca Portekiz tarafından sömürüldü

Portekizliler, 1498'de ilk saldırıları düzenledikleri Mozambik'i 1752'de sömürge devlet haline getirdi.

Her sene tonlarca fil dişini ülke dışına çıkaran Portekiz, Güney Amerika'daki kolonisi Brezilya'nın işçi ihtiyacını karşılamak için de buradan köle ticaretine başladı.

Sömürgecilik karşıtı örgütlerin bir araya gelmesiyle Portekiz'den bağımsızlığını kazanma çabasına 1964'te giren Mozambik, 1975'te sona eren zorlu bir savaştan sonra ancak özgürlüğüne kavuşabildi.

Bağımsızlığına kavuşan ülkede kısa süre sonra Mozambik Özgürlük Cephesi ile Mozambik Ulusal Direnişi arasında kanlı çatışmalar baş gösterdi. Yaklaşık 15 yıl süren iç savaş nedeniyle 1 milyondan fazla kişi hayatını kaybetti, 1,7 milyon kişi komşu ülkelere sığınmak zorunda kaldı.

- Devlet başkanı hükümetin de başkanı

İç savaşın sona ermesi amacıyla 1990'da başlatılan müzakereler, iki yıl sonra yapılan anlaşmayla sonuçlandı. Yeni anayasayla ülkede tek partili sistemden çok partili demokratik siyasi hayata geçildi.

İdari olarak 10 vilayete ayrılan Mozambik, başkanlık sistemiyle yönetiliyor. Siyasi yapı içinde bir başbakan olmasına karşın geniş yetkilerle donatılmış devlet başkanı aynı zamanda hükümetin de başı. Yarı başkanlık olarak adlandırılan bu sistemde, devlet başkanı en fazla iki dönem görev yapabiliyor.

Ülke şu anda, 2014'teki seçimin galibi Devlet Başkanı Felipe Nyusi tarafından yönetiliyor. Oyların yüzde 50'ye yakınını alarak iktidara gelen Nyusi, Ocak 2015'te yemin ederek göreve başladı. Başbakan Carlos Agostinho do Rosario da Ocak 2015'ten bu yana ülkedeki görevini sürdürüyor.

- Zengin yer altı kaynakları bulunuyor

BM verilerine göre, dünyanın az gelişmiş ülkelerinden Mozambik, son dönemdeki ekonomik reformlarla istikrarlı şekilde kalkınan bir ülke haline geldi ancak geçen yıl yaşanan dış borç krizi ülkeyi yeniden ekonomik açıdan sıkıntılı bir döneme soktu.

Mozambik, Dünya Bankası verilene göre, yaklaşık 15 milyar dolar GSYİH ile Afrika kıtasının gelişmekte olan ülkeleri arasında bulunuyor.

Özellikle sanayi alanında temel ihtiyaçlarını büyük oranda ithalat yoluyla karşılayan Mozambik, geçen yıl yaklaşık 5,1 milyar dolarlık ithalat gerçekleştirdi. Ülkenin geçen yılki toplam ihracatı ise 3,1 milyar dolar oldu.

Enflasyon oranının yüzde 17 olduğu ülkede iş gücünün yüzde 80'i tarım sektöründe istihdam edilirken, sanayi alanında çalışanların oranı yüzde 6, hizmetler kesiminde ise yüzde 13 civarında.

Geniş ve verimli arazilere sahip Mozambik'te ekilebilir alanların sadece yüzde 16'sı kullanılıyor. Tütün, şeker kamışı, çay ve tropikal meyveler başlıca tarım ürünleri arasında yer alıyor. Balıkçılık ve deniz ürünleri de ülkenin gelir kaynaklarından biri fakat son yıllarda yaşanan sel ve kuraklık gibi afetler tarımsal üretimde belirgin bir düşüşe yol açtı ve bu da 1,5 milyon kişiyi gıda sorunuyla karşı karşıya bıraktı.

Ülke, ABD Enerji Bilgileri Yönetiminde (EIA) yer alan bilgilere göre, doğal kaynaklar bakımından da oldukça zengin. Kuzeydeki Cabo Delgado bölgesinde yer alan Rovuma havzasında sahilden uzak bir alanda keşfedilen 100 trilyon metreküp doğalgaz, Mozambik'i doğalgaz rezervleri açısından Nijerya ve Cezayir'in ardından Afrika'nın en zengin üçüncü ülkesi konumuna taşıdı. Bu rezervleri şimdilik işleyip dışarıya satmakta güçlük çeken ülke, 2014 yılında üretebildiği 198 milyar metreküp doğalgazın büyük bölümünü Güney Afrika'ya sattı.

Mozambik'in orta kesimindeki Tete bölesinde keşfedilen kömür miktarı da 28 milyar tona yakın. Orta vadede yılda 20 milyon ton kömür çıkarmayı hedefleyen Mozambik, ihracat kapasitesini birkaç yıl içinde 100 milyon tona yükselterek dünyanın belli başlı kömür üreticileri arasında yer almayı planlıyor. Sahip olduğu nehirlerle önemli hidroelektrik potansiyeline sahip ülke, turizm alanında da büyük imkanlar taşıyor.

Doğal güzellikleri ve 2 bin 500 kilometrelik sahil şeridi bulunan ülkede turizm, hükümetin öncelikli yatırım alanları arasında yer alıyor.

AA