ANKARA (AA) - MEHMET ALACA - Geçen yıl dünya genelinde Birleşmiş Milletler (BM), bölgesel örgütler ve ittifaklar ile geçici koalisyonlar tarafından 60 çok taraflı barış operasyonu gerçekleştirildi. Operasyonların 24'ü Afrika, 18'i Avrupa'da yürütüldü.

Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsünün (SIPRI), "Çok Taraflı Barış Operasyonlarında Küresel ve Bölgesel Eğilimler, 2009-18" başlığıyla derlediği veriye göre, 2018'de çok taraflı barış operasyonlarında görev ve personelin konuşlandırılması açısından göreceli olarak sorunsuz bir yıl yaşandı.

Önceki yıllara kıyasla 2018'de çok taraflı barış operasyonlarının azaldığına değinilen SIPRI bilgi notuna göre yıl boyunca küresel açıdan aktif olan 60 çok taraflı barış operasyonu gerçekleştirildi.

Geçen yıl 21 çok taraflı barış operasyonu BM tarafından gerçekleştirilirken, 33'ü çeşitli bölgesel örgütler ve ittifaklar liderliğinde, 6'sı ise geçici koalisyonlar tarafından yapıldı. Operasyonların 24'ü Afrika, 3'ü Amerika, 5'i Asya ve Okyanusya, 18'i Avrupa ve 10'u Orta Doğu'da yürütüldü.

SIPRI'ye göre, geçen yıl daha az sayıda çok taraflı barış operasyon başladı veya görevi sona erdi. Bir önceki yıl ise 5 yeni barış operasyonu başladı ve 4'ü tamamlandı. Buna karşın 2018'de 1 barış operasyonu hayata geçirilirken, 2'sinin görevi bitti. NATO Irak Misyonu (NMI), geçen yıl yapılan tek yeni barış operasyonu oldu. Ayrıca, BM, Yemen hükümeti ile Husiler arasında varılan Stockholm Anlaşmasının takip edebilmek amacıyla Aralık 2018’de BM Hudeyde Anlaşmasını Destekleme Misyonu (UNMHA) olarak tanımladığı bir “öncü ekip” kurdu.

- Personel sayısında azalma yaşandı

SIPRI'ye göre, dünyadaki bütün çok taraflı barış operasyonlarında görevlendirilen personel sayısında çok az bir dalgalanma olurken, yıl boyunca yüzde 0,8'lik bir azalmayla personel sayısı 145 bin 911'den 144 bin 791'e düştü.

Buna karşın, 2018'de en büyük çok taraflı barış operasyonların ve personel konusunda katkı sunan tarafların sıralaması aynı kaldı. Bu bağlamda, Somali'deki Afrika Birliği Misyonu, 2015'ten bu yana en büyük çok taraflı barış operasyonu olarak yerini korudu.

Bununla birlikte, geçen yıl boyunca Darfur'daki BM Hibrit Operasyonunun (UNAMID) personel sayısı 14 bin 886'den 8 bin 971'e düştü. Bu önemli orandaki küçülme, en büyük çok taraflı barış operasyonlardaki tek önemli değişiklik oldu.

Öte yandan, 2018'de BM barış operasyonlarındaki personel sayısı yüzde 2,9 azalmayla 98 bin 354'ten 95 bin 488'e düştü. Bu rakam, 2009-18 dönemindeki en düşük seviyeye ulaştı.

Ayrıca, geçen yıl Afrika'da 2009'dan beri ilk defa yeni çok taraflı barış operasyonunun başlamadığı bir yıl oldu.

- BM barış operasyonlarında ölümler azaldı

SIPRI'ye göre, BM barış operasyonlarına katılanların ölüm oranında önceki yıllara göre düşüş görülürken 2018’de 98 personel hayatını kaybetti. Bu ölümlerden 27'sinin kötü niyetli davranışlardan kaynaklandığı belirtildi. Bu kayıpların 20'sinin Afrika ülkelerinde, 7'sinin Güney Asya ülkelerinde gerçekleşmesi dikkat çekti.