KABİL (AA) - SAYED KHODABERDİ SADAT - Afgan uzmanlar, İran Devrim Muhafızları'na bağlı Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani'nin öldürülmesinin ardından ABD-İran arasında yaşanan gerginliğin, Afganistan'ı olumsuz etkileyebileceğini belirtti.

İran'ın, komşusu Afganistan'da gerek siyasiler ve gerekse Hazara Şiileri üzerinde büyük etkisi bulunuyor.

Afganistan İcra Kurulu Başkanı Abdullah Abdullah, eski Cumhurbaşkanı Hamid Karzai başta olmak üzere birçok Afgan siyasetçi, İranlı komutan Kasım Süleymani'nin öldürülmesinin ardından açıklama yaparak üzüntülerini dile getirdi.

Ayrıca İran'ın, Afganistan'daki Taliban ile iyi ilişkiler içerisinde olduğu biliniyor. Taliban'ın eski lideri Molla Ahtar Mansur, 2016 yılında İran'dan Pakistan'a dönerken ABD hava saldırısında öldürülmüştü. Aynı şekilde geçen sene de Taliban yetkilileri, ABD-Taliban barış görüşmeleri kapsamında İran'ı ziyaret etmişti.

- "Hedef alınabilecek ülkelerden biri de Afganistan"

Afgan Siyaset Uzmanı Ahmad Saeedi, AA muhabirine yaptığı açıklamada, İran'ın gerek hükümet, gerek Taliban ve gerekse de Afganistan halkı üzerinde etkisinin olduğunu söyledi.

İran'ın, ABD ile yaşanan gerginlik nedeniyle Afganistan üzerindeki etkisini dolaylı olarak kullanmaya çalışacağını ifade eden Saeedi, "İran Devrim Muhafızları'na bağlı Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani'nin ABD'nin saldırısında öldürülmesinin ardından, İran'ın ABD güçlerini doğrudan olmasa da dolaylı hedef alabileceği ülkelerden biri de Afganistan." dedi.

Saeedi, ABD'nin Afganistan'da büyük askeri üslerinin bulunduğunu, bunlardan birinin de İran sınırındaki Herat kentinde olduğunu belirtti.

- "Afganistan da bu olaydan etkilenecek"

ABD'nin, Afganistan hava sahasının kontrolünü elinde bulundurduğunu dile getiren Saeedi, bu nedenle İran'ın ABD ile Afganistan'da doğrudan savaşamayacağını ve dolaylı olarak hedef alabileceğini kaydetti.

Saeedi, "Bence İran, Kasım Süleymani'nin kurduğu Afgan gençlerinden oluşan Fatmiyyun Tugayı ve iyi ilişkiler içerisinde olduğu Taliban'ı ABD karşısında kullanmaya çalışacak, Afganistan da bu olaydan etkilenecektir." diye konuştu.

- Taliban-ABD barış görüşmesi olumsuz etkilenir

Eski Afganistan Savunma Bakan Yardımcısı Ahmet Tamim Asi ise İran'ın özellikle kendi sınırlarında faaliyet gösteren Taliban'ı her açıdan desteklediğini vurguladı.

Asi, "Olası İran-ABD savaşında, İran'ın desteklediği Taliban grubu, imzalanma aşamasındaki ABD-Taliban barış anlaşmasından çekilebilir. Barış görüşmeleri üzerinde de bunun olumsuz etkisi olacak." değerlendirmesini yaptı.

Asi, barış görüşmelerinin sekteye uğraması halinde Afganistan'ın İran sınırındaki vilayetlerde şiddet olaylarının artacağı uyarısında bulundu.

- Ülkede tedirginlik yaşanıyor

Kabil Üniversitesi Siyaset Bilimi Bölümü Öğretim Üyesi Şuca Hüseyin Muhsini de ABD-İran arasında yaşanan krizin Afganistan'da da tedirginlik yarattığını söyledi.

Muhsini, İran'ın Afganistan'da çok etkisi bulunduğunu belirterek, "İran özellikle Afganistan'ın batı tarafında çok etkili, aynı şekilde bu bölgede ABD'nin de askeri üssü bulunuyor. Eğer İran-ABD arasında savaş çıkacaksa ülkenin batısındaki illerde de hareketlilik yaşanacaktır, bu nedenle gerek siyasiler ve gerek halk arasında bir tedirginlik hakimdir. İran'ın ABD'yi doğrudan olmasa da vekalet savaşıyla hedef alacaktır." değerlendirmesinde bulundu.

- Fatimiyyun Tugayı

"Afganistan Hizbullahı" olarak bilinen Fatimiyyun Tugayı, 2013 yılında İran Devrim Muhafızları dış operasyonlar birimi olan Kudüs Gücü bünyesinde kurulan ve büyük oranda İran'daki Hazara kökenli Şii Afgan göçmenlerden oluşan bir milis grubu olarak öne çıkıyor.

Suriye savaşında aktif rol oynayan örgüt, Irak'ta ve son olarak Yemen'de Husilerin yanında savaştı. Büyük bölümü hala Suriye'de bulunan örgüt üyelerinden bazıları, savaşın Esed rejimi lehine değişmeye başlamasıyla Afganistan'a döndü.

İran, Şii Afganlardan oluşan örgütü, Şii yayılmacılığı stratejisi kapsamında kullanabilir.

Kabil yönetimi ise Afganistan vatandaşlarının Tahran'ın ideolojik hedefleri doğrultusunda başka bir ülkede savaştırılmasından duyduğu rahatsızlığı sık sık dile getiriyor.

- İranlı komutan Kasım Süleymani'nin öldürülmesi

ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), 3 Ocak'ta, İran Devrim Muhafızları Ordusuna bağlı Kudüs Gücü Komutanı General Kasım Süleymani ve Haşdi Şabi Başkan Yardımcısı Ebu Mehdi el-Mühendis'in, Bağdat Havalimanı yakınına düzenlenen saldırıda öldürüldüğünü açıklamıştı.

Saldırıda, Süleymani ve İranlı subayların yanı sıra Mühendis'in de aralarında bulunduğu 5 Iraklı ile 10 kişi hayatını kaybetmişti.

İran lideri Ayetullah Ali Hamaney, olayın ardından yaptığı açıklamada, "Gidişiyle yaptığı iş durdurulmayacak ve yolu kapanmayacak. Suçluları acı bir intikam bekliyor." ifadelerini kullanmıştı.

Ülkede 3 günlük yas ilan eden Hamaney, Süleymani'nin yerine yardımcısı Tuğgeneral İsmail Kaani'yi getirmişti.