İSTANBUL (AA) - Arap siyaset uzmanları ve analistler İstanbul'da düzenlenen İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Olağanüstü Zirvesi'nin sonuçlarını değerlendirerek zirvenin Kudüs konusunda tarihi kararlar aldığını ve Türkiye'nin liderliğinin kaldıraç görevi gördüğünü belirttiler.

Ürdünlü analist Beşşar Şelebi AA muhabirine yaptığı açıklamada Filistin meselesinin önemine ve Türkiye'nin liderliğine değinerek "Zirvede Filistin meselesinin halen ümmetin ana konusu olduğu mesajı verildi. Türkiye'nin liderliği ise bu konuda bir kaldıraç görevi gördü." dedi.

Şelebi, zirvenin İslam ülkelerinin tekrar bir araya gelebileceği, ihtilaflarını bir kenara koyarak yeni bir sayfa açabilecekleri mesajı içerdiğine dikkati çekerek, İslam dünyasının resmi düzeyde ve halklar bazında Trump'ın kararıyla baş edebilecek güce sahip olduğunu ifade etti.

Ürdün Ortadoğu Araştırmaları Merkezi Direktörü Cevad el-Hamed zirveye ilişkin değerlendirmesinde "Bu zirve hızlı toplanması açısından diğerlerinden farklı oldu. Ayrıca zirvede alınan kararlar gayet olumlu mesajlar içeriyor." dedi.

Hamed, "Bu toplantı diğerlerinden şartlar ve zamanlama açısından da farklıydı. Ancak maalesef bazı önde gelen Arap liderlerin katılmaması da ABD'ye bir mesajdı. Bununla birlikte Filistin'e mali destek konusu da önemli. Bu konu çevresinde belirli mekanizmalar kurmayı öneriyorum." diye konuştu.

Toplantıya katılan liderlerin Trump'a karşı daha önce olmadığı kadar sert bir diplomatik çıkış yaptıklarını ve "Trump'ın barış sürecindeki rolünü kabul etmeyerek kendisine güçlü bir tokat attıklarını" dikkati çeken Hamed şöyle devam etti:

"ABD kendisini barış sürecine dahil etmeye çalışsa bile artık Washington'a farklı bakılması gerekir. Türkiye, Ürdün ve Filistin gibi aktif rol oynayan ülkeler, zirve bildirgesine binaen halkın tam desteğiyle bu yönde adımlar atabilir."

Filistinli siyasi analist Said el-Hac ise zirvenin öncekilerden farklı ve çıkan sonuçların üst düzeyde olduğunu belirtti.

Zirvedeki kararların siyasi açıdan sembol özellik taşıdığını, 57 Müslüman ülkenin Trump'un kararını reddeden bir pozisyonda birleşerek Kudüs'ü "İsrail'in başkenti" olarak tanıma kararından dönmeye davet ettiğine dikkati çeken el-Hac, Doğu Kudüs'ün Filistin'in başkenti olarak tanınması kararının konuşmalar ve kınamaları aşan bir tepki olduğunu ifade etti.

El-Hac "Trump'ın kararı ile barış süreci açıkça bitmiştir. Yani bu karar barış sürecini ve iki devletli çözümü bitirdi ve Washington dürüst bir aracı olmadığını kanıtladı." diye konuştu.

- "Cesur bir adım"

Faslı siyasi analist Zahir Atuf ise İİT zirvesinin, Kudüs kararınından dönmesi için ABD'ye baskı yapılmasına büyük katkıda bulunacağını belirtti.

Atuf, "Eğer Müslüman ülkelerin BM'ye baskısı devam ederse ABD'nin barış sürecindeki arabuluculuk statüsü sona erebilir. Filistin davasına maddi destek ise tarihi bir karardır ve Filistin'de destek konusunun dönüm noktasıdır." ifadelerini kullandı.

Zirvenin Filistin devletini tanımayan ülkeleri Filistin'i tanımaya davet etmesine de değinen Atuf, "Bu cesur bir adım ve özellikle Trump'ın kararının Fransa, İngiltere ve AB gibi müttefikleri tarafından tek taraflı olarak reddedilmesi göz önüne alındığında, bugün uygun bir fırsat. Ayırca zirvedeki karar Trump'ın hatasına düşebilecek devletlere de bir mesaj niteliği taşıdı." şeklinde konuştu.

Zirvede atılan adımların barış ve güvenliği seven herkesi sevindirdiğini ifade eden Atuf şunları kaydetti:

Zirve, Mısır ve Suudi Arabistan gibi Filistin davasında etkili olan devletlerin liderlerinin katılmamasına rağmen başarılı bir zirve oldu. Ayrıca Türkiye'nin Filistin davasında oynadığı etkin ve devamlı rol de takdire şayan."

İstanbul'da çarşamba günü düzenlenen İİT Olağanüstü Zirvesi'nin sonunda, "Başkenti Doğu Kudüs olan Filistin Devletini tanıdığımızı teyit ediyor, tüm dünyayı Doğu Kudüs'ü Filistin Devleti’nin işgal altındaki başkenti olarak tanımaya davet ediyoruz." açıklaması yapılmıştı.

Zirve sonunda yayımlanan "Kudüs için Özgürlük" konulu İstanbul Deklarasyonu'nda, ABD Başkanı Donald Trump'ın Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıdığına yönelik açıklaması "hukuk dışı"olarak nitelendirilmiş, deklarasyonda, "ABD yönetiminin Kudüs'ün statüsüne ilişkin hukuk dışı açıklamasını reddediyor ve kınıyoruz." denilmişti.

AA