ANKARA (AA) - ABD Başkanı Donald Trump ve Kuzey Kore lideri Kim Jong-un'un Singapur'daki tarihi zirvesini değerlendiren uzmanlar, zirvenin diplomatik açıdan önemli bir adım olduğunu ancak varılan mutabakatın sorunların çözümüne uzak bir içeriğe sahip olduğu ve belirsizliğin korunduğu görüşünü savundu.

Kıbrıs Bahçeşehir Üniversitesi İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Nurşin Ateşoğlu Güney, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, ABD ve Kuzey Kore arasındaki Singapur Zirvesi'nin bölgedeki tansiyonu azaltmak ve diplomasi masasına dönmek açısından önemli bir adım olduğunu vurguladı.

Güney, "Ama teknik olarak anlaşmanın içeriğine baktığınızda, 4 maddelik kısa bir açıklama var. Aslında bu anlaşma, Kuzey Kore ile bundan önce yapılan 5 anlaşmanın çok gerisinde." ifadelerini kullandı.

Anlaşmanın, zirvede varılan mutabakatta bahsedildiği gibi nükleer silahsızlanmayı hedefleyebilecek nitelikte olmadığını vurgulayan Güney, "Zaten nükleersizleştirme konusunda ABD'nin ve Kuzey Kore'nin ne anladığı çok farklı. Bu çok önemli bir şey." dedi.

Uzmanların, varılan mutabakatın bu bağlamda İran Nükleer Anlaşmasından bile kötü olduğunu söylediğini belirten Güney, ABD Başkanı Trump'ın bu konuda samimi olmadığı ve iki yüzlü davrandığı şeklinde eleştirilere maruz kaldığını kaydetti.

Güney, Trump'ın Singapur'daki görüşmeyi büyük bir başarı olarak ilan ettiğini ancak bunun başarı olarak nitelendirilmesinin söz konusu olmadığını belirterek, "Anlaşmanın içeriğinde hem Güney Kore'ye hem de bölgeye yönelik pek çok diğer füzeler, kimyasal, biyolojik ve hatta nükleer silahsızlanma olsa bile ileride bunun nasıl denetlenebileceği gibi konulara hiç değinilmemiş." diye konuştu.

ABD'nin Güney Kore ve Japonya gibi müttefiklerine danışmamış olmasının büyük bir sorun teşkil ettiğini kaydeden Güney, bu ülkelerin de anlaşmaya taraf olması gerektiği görüşünü savundu.

Güney, "Burada en önemli sorun bence ABD ve Trump yönetiminin aslında sadece Singapur değil, G7'den buraya kadar gelinen süreçte müttefiklerini göz ardı etmesi ve bu bağlamda aslında diplomasi alanında ileride karşı karşıya kalacağı sorunlar." ifadelerini kullandı.

Trump'ın Asya Pasifik bölgesindeki ortaklarını göz ardı ederek bu tarz girişimlerde bulunursa Kuzey Kore'yi masaya çekerken diğerlerini başka yönlere çekmesinin mümkün olabileceğini söyleyen Güney, "Herkes sadece siyasi boyutta değil askeri anlamda da ABD'ye artık güvenmiyor. Bu daha ciddi sorunların önünü açabilecek bir durum." dedi.

Güney, Kuzey Kore ile anlaşmazlıkların çözüm yoluna girdiğini söylemek için henüz çok erken olduğunu kaydederek, ABD'nin ikinci nükleer vuruş gücüne sahip Kuzey Kore ile savaşı göze almayacağı için böyle bir adım attığını belirtti.

- "Mutlu sonun çok daha uzakta olduğunu düşünüyorum"

TOBB Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Bahadır Pehlivantürk de sorunun çözümü için henüz erken olduğunu fakat çözüm noktasında olumlu bir adım atıldığı değerlendirmesinde bulundu.

Pehlivantürk, mevcut durumda iyi bir ilişkinin tesis edilmiş olmasının kayda değer olduğunu belirterek, "Onun dışında henüz buradan bir sonuç çıkmış değil. Sadece sorunların çözümü yolunda olumlu bir adım atılmış olduğunu söyleyebiliriz." diye konuştu.

Yapılan açıklamada Kim Jong-un ve Trump'un herhangi bir taahhüt vermediğine dikkati çeken Pehlivantürk, "Sadece oldukça pozitif temenni cümleleri söylenmiş durumda. Bunun arkasının gelip gelmeyeceğini bilmiyoruz. Bu bağlamda bir miktar çekinceli davranmakta fayda var." yorumunu yaptı.

Pehlivantürk, devlet başkanlığı seviyesinde olmasa bile 1990'lardan bu yana Kuzey Kore ile daha önce ABD'nin de dahil olduğu birçok ülkenin katıldığı altılı görüşmelerin yapıldığını hatırlatarak, şu ana kadar bu görüşmelerden herhangi bir sonuç elde edilemediğini dile getirdi.

Kuzey Kore'nin nükleer silah geliştirmemesi konusunda daha önce büyük girişim ve çabaların ortaya konduğunu fakat bu çabaların sonuçsuz kaldığının altını çizen Pehlivantürk, şunları kaydetti:

"Temkinli davranmakta fayda var. İki lider belki çok mutlu konuşuyorlar. Trump'ın da çok neşeli açıklamaları oldu fakat şu anda somut pek birşey yok. Somut bir anlaşma olduğunda bile sorunun çözülüp çözülmeyeceği noktasında emin olamıyoruz çünkü daha önce de anlaşmalar yapıldı. Belirli bazı sözler verildi fakat her şey dönüp dolaşıp sonunda Kuzey Kore'nin kendi politikasını istediği gibi götürme şeklinde bir sonuca vardı. Dolayısıyla bu görüşmelerden çok fazla bir umuda kapılmıyorum."

İki ülke arasındaki mutabakata ilişkin, sadece "pozitif bir adım atıldığı" değerlendirmesinde bulunan Pehlivantürk, "Bunun arkasının gelip gelmeyeceği çok belirsiz. Mutlu sonun çok daha uzakta olduğunu düşünüyorum ama en azından bu yönde bir adım atılmıyordu. Şu an en azından bir adım atılmış oldu." dedi.

- "Hiç kimsenin elinde tam bir yol haritası yok"

SETA Güvenlik Araştırmaları Direktörü Doç. Dr. Murat Yeşiltaş ise Kuzey Kore sorununun çözüldüğünü ya da çözülme yoluna girdiğini söylemek için henüz çok erken olduğunu belirtti.

ABD ve Kuzey Kore liderleri arasında yapılan zirvenin tarihi olduğunu ve daha önce hiçbir ABD Başkanının böyle bir teşebbüsü olmadığını kaydeden Yeşiltaş, zirvenin Kore Yarımadasının nükleer silahlardan arındırılması adına da önemli bir adım olduğuna dikkati çekti.

Kuzey Kore'nin kendini tehdit altında hissettiğini ve güvenlik garantisini elde etmesi gerektiğini dile getiren Yeşiltaş, "Her ne kadar insan hakları, demokrasi ve otoriterlik konusunda farklı bir rejim olsa da, nihayetinde ABD veya uluslararası toplumun Kuzey Kore'ye güvenlik garantisi vermesi gerekiyor. Kuzey Kore'nin nükleer silahlar dışında silahlanmasına nasıl müsade edileceği ve bunun Kuzey Kore'nin hayatta kalmasını, askeri güvenliğini, topraksal güvenliğini nasıl sağlayacağı soruları önemli." diye konuştu.

Yeşiltaş, Kuzey Kore'nin nükleer silahlara dair bir geliştirme aşaması ve projesi içerisinde olduğunu anımsatarak, buna ilişkin süreçlerin denetlenmesi gözetlenmesi ve kontrol edilmesinin açık ve şeffaf bir şekilde yapılması gerektiğini vurguladı.

Mevzunun uluslararası toplumla Kuzey Kore arasında olduğunu vurgulayan Yeşiltaş "Birleşmiş Milletler başta olmak üzere Uluslararası Atom Enerjisi Kurumunun da bu meseleye el atması gerekiyor. Bu sadece ABD'nin sorunu değil. Bu Asya Pasifik bölgesinde bir istikrar meselesi." dedi.

Yeşiltaş, sorunun çözüme kavuştuğunu söylemek için erken olduğunu vurgulayarak, sözlerini "Zirve artan tansiyonun azaltılması acısından önemli bir adımdı. Karşılıklı olarak tabi ki önümüzdeki dönemde atılacak daha somut adımlarla ilgili ancak bir şeyler söylenebilir. Ama şu anda hiç kimsenin elinde tam bir yol haritasının olduğunu söylemek mümkün değil." ifadeleriyle tamamladı.

AA