TBMM (AA) - Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın 1915 olaylarıyla ilgili mesajına ilişkin, "Tarih siyah ve beyazlardan oluşmaz. Gri bir alanda herkesin, geçmiş acıları paylaşabilme erdemini göstermesi lazım. Aslında bugün yapılan aynı zamanda bir çağrıdır. Bu çağrımız ümit ederiz ki karşılığını bulur" dedi.

Davutoğlu, TBMM'nin 94. açılış yıl dönümü resepsiyonunda gazetecilerin sorularını yanıtladı.

Davutoğlu,  "Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın 1915 olaylarına ilişkin yaptığı açıklamayı nasıl değerlendiriyorsunuz?" sorusu üzerine, son 4, 5 yıllık sürecin takip edildiğinde bugün yapılan açıklamanın, bu sürecin doğal bir sonucu veya bir parçası olduğunun rahatlıkla görülebileceğini ifade etti. Davutoğlu, şöyle devam etti:

"Bazıları için bir sürpriz niteliği taşımış olabilir ama bizim tarihe bakışımız, tarih içindeki olayları değerlendirme biçimimiz ve yaşanılan  savaşlar her ne gerekçeyle yaşanmış olursa olsun, acıların insanlığın acısı olduğu konusundaki insani ve evrensel bakış açımız herkesin malumu.

2009'da Ermenistan ile protokoller imzalandığı gün eğer bir konuşma imkanı, o zaman biz karşılıklı birer açıklama yapmak istemiştik. O günde bu muhtevaya benzer bir açıklama planlamıştık. Çünkü adil hafıza ve bu temelde bütün kayıpların etnik ve dini temeli gözetilmeksizin, ayrımı gözetilmeksizin, bütün kayıpların aynı ölçüde insanlık kaybı olarak değerlendirilmesine dönük tutumumuz açık. Zaten Sayın Başbakınımızın ve Meclimizin 2005 yılında yaptığı çağrıda bunun bir parçasıydı. Dolayısıyla bunun konjonktürel bir boyutu yok. Bugün bazı yorumlar gördüm. Bu açıklamanın yapılacağını sadece ve sadece sayın Başbakanımız ve Dışişleri Bakanlığımız ile  Başbakanlık'tan çok dar, bir kaç kişilik bu metin üzerinde çalışan arkadaşlar ilgiliydi. Metin daha önce hazırlanmış."

Davutoğlu, "Bu metin ne zaman hazırlanmaya başlandı?" sorusu üzerine, bütün bu süreç içinde bir planlama yaptıklarını ifade ederek, onların detaylarına girmek istemediğini söyledi.

- Başbakan'ın açıklaması

Son yurt dışı seyahatine giderken Başbakan ile bu konuda istişarede bulunduğunu belirten Davutoğlu, şunları söyledi:

"Son çalışmaları yaptık, sayın Başbakanımıza arz ettik, uygun gördüler. Dün akşam itibariyle metne son şeklini vermiştik. Türkiye hiçbir açıklamayı, hiçbir siyasi pozisyonu herhangi bir baskı altında yapmaz ve almaz. Kesinlikle hiçbir konjonktürel boyutu yok. Tamamiyle 2005'ten beri Meclisimizin ortak açıklamasına, o günden bugüne takip ettiğimiz siyasi anlayışa, tarihi olaylara yaklaşımımıza bakarsanız bunu görürsünüz. O bakımdan tamamiyle bu şekilde değerlendirilmesi icap eder. Tarih siyahlardan ve beyazlardan oluşmaz, gri bir alanda herkesin geçmiş acıları paylaşabilme erdemini göstermesi lazım. Aslında bugün yapılan açıklama aynı zamanda bir çağrıdır. Biz nasıl ortak coğrafyayı yıllarca paylaştığımız Ermeniler ile onların acılarını paylaşmak şeklinde bir yaklaşım benimsemişsek, aynı yaklaşımın bütün taraflarca benimsenmesi tarihi bir çatışma  alanı olmaktan çıkartır. Ortak sevinçlerimizin, ortak başarılarımızın ki bin yıllık Anadolu tarihinin 900 yılı Türkler'in, Ermeniler'in ortak başarılarıyla, eserleriyle doludur. O başarılara  o eserlere ve o tarihin pozitif yönüne atıfta bulunarak, geleceği inşa edebiliriz. Bu çağrımız ümit ederiz ki karşılığını bulur.

Biliyorum yurt dışından gelen tepkilerde de bunun sürpriz mahiyetinde bir etkisi oldu. Ama bizim bu açıklamayı sayın Başbakanımızın yapma iradesini gösterirken ki tutumu da son yıllardaki zaten açık olan tutumumuz da aşikardır. Benim Erivan'a giderken verdiğim mesajda, daha önceki birçok çalışmalarda da zaten bu çizgimiz son derece açıktır. Bu çizginin esası  2005'te TBMM'nin yaptığı ortak açıklamadır. Bu çerçevede biz ümit ederiz herkes böylesine evrensel ve kuşatıcı bir dil benimser. Çatışmacı değil, barışcıl bir dil kullanır ve yeni bir tarihi birlikte yazarız. Ümidimiz o."

- "Ermeni diasporası tek bir sesten oluşmuyor"

Gazetecilerin, Ermeni diasporasının açıklamanın ardından "ambalaj" ifadelerini kullandığını belirtmesi üzerine Davutoğlu, son yıllarda  Ermeni diasporasıyla  birçok görüşmeler yaptığını, bundan sonra da yapacağını vurguladı.

Ermeni diasporasının tek bir sesten oluşmadığına, onun içinde de tartışmalar, birçok farklı yaklaşımlar bulunduğuna işaret eden Davutoğlu, şunları kaydetti:

"Bizimle çok rahat konuşabilen yurt dışında Ermeni dostlarımız oldu. Bunları çok rahat paylaşabildiğimiz.  Ben evvelki sene Büyükelçiler Konferansı'nda... Şimdi onlar unutulduğu için bu adım sanki konjonktürel görülüyor. İki sene önce Fransa'da bu konular tartışılırken, Büyükelçiler Konferansı'nda, 'bizim için yabancı diaspora yoktur. Anadolu'dan göçen herkes bizim diasporamızdır' demiştim. Şimdi bütün o sürecin devamı.  Diasporayı da tek bir kutuptan, tek bir yaklaşımdan ibaret görmemek lazım. Bazen çok sesi çıkanlar azınlığı temsil eder. Sessiz çoğunluk aslında o mesajı alır ama konuşma ihtiyacı hissetmez. Bu tür durumlarda en sertlik yanlıları en çok sesi çıkanlar olur. Bütün taraflarda böyledir. Halbuki toplumun genelinin, Türkiye için de bu geçerli, Ermeni toplumu için de geçerli. Genelinin böyle bir uzlaşıdan yana olduğunu ben biliyorum. Diasporanın genelinin de bu uzlaşıdan yana olduğunu biliyorum. Hrant Dink rahmetli katledildiğinde, öldürüldüğünde o zaman Türkiye'ye gelen Ermeni diasporası liderlerinin nasıl büyük bir şaşkınlık yaşadıklarını biliyoruz. Çünkü o zihinlerdeki Türkiye ile zihinlerdeki Türk toplumu ile, karşılaştıkları Türk toplumu aynı değildi. Şimdi biz bu yolla aslında zihinlerdeki o prangaları da kırıyoruz. Tarihin ve tarihe yaklaşım biçimindeki yanlışlıkların prangalarını kırmaya çalışıyoruz. Birinci Dünya Savaşı büyük acıların yaşandığı dönemlerdir. Yeni Zelanda, Avustralya, 36 ülkenin savunma bakanı şu anda Türkiye'de, Çanakkale Savaşı dolayısıyla. Bunların üzerinden bir dostluk inşa ediliyorsa bin yıla yakın aynı toprağı aynı mekanı komşular olarak paylaşmış Türkler ve Ermeniler'in de bir barış inşa etmesi zor değil. Çağrımız, sayın Başbakınımızın bugün açıklamasıyla yapılan çağrı aynı zamanda hem ortak ve insancıl bir yaklaşım sergileyelim çağrısıdır ama aynı zamanda geleceğe dönük olarak da birlikte bir gelecek inşa edelim çağrısıdır. Onun için bu çağrının ben havada kalmayacağına eminim. Ermeni diasporasının  büyük çoğunluğunun da bu çağrıyı paylaştığına eminim. Ama o büyük çoğunluktansa ilk tepkiyi verenler daha sertlik yanlıları olur. Onu da doğal görmek lazım."

- "Detay veremem ama hedef hasıl olmuştur" 

Davutoğlu, "Süleyman Şah Türbesi'ne giden askeri konvoyu IŞİD'in durdurduğu" yönündeki iddiaların hatırlatılması üzerine, şöyle konuştu:

"Haberler yanlış. Bakın bu tabii şimdi dikkat çekiyor ama  1921'den bu yana oradaki askerimizin lojistik ihtiyacı karşılanır ve  o yıllardan bu yana Suriye ile ilişkilerimiz iyi olsun kötü olsun, bizim hiçbir zaman taviz vermediğimiz ve hiçbir zaman da vermeyeceğimiz husus şudur; oradaki askerlerimizin güvenliği için ne tedbir alınması gerekiyorsa yapılır. Belli dönemlerde rutin değişimler yapılır. Yani oradaki askerler alınır, başka askerler götürülür. Durumun, ihtiyacın mahiyetine göre de orası tahkim edilir ve olan budur. Bunu 'herhangi birisi konvoyu durdurdu', bu tür bakmamak lazım."

"Ulaştı mı takviye, ikmal yapıldı mı?" sorusuna Davutoğlu, "Bu konuda bilgi vermem... Yani orada daha süren bir süreç var? Bir güvenlik konusudur, detay veremem ama hedef hasıl olmuştur" yanıtını verdi.

"Yine aynı sayıda mı asker gidiyor?" sorusu üzerine de Davutoğlu, "O detaylar müsaade edin de yani bunlar güvenlik meseleleri. Bazılarının kötü niyetli dinlemeleri olabilir ama bizden bu açıklamayı beklemezsiniz" dedi.