ABD Başkanı Barack Obama'nın katılımıyla Riyad'da gerçekleşecek Körfez İşbirliği Konseyi zirvesinde Suud-Amerikan ilişkilerinin tamirine yönelik ciddi bir beklenti içine girilmemesi gerektiği değerlendirmesi yapılıyor.

Obama, Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'da yarınki Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) zirvesine katılarak Körfez liderleriyle Amerikan yönetimi arasındaki "güven sorunlarını" tamir etmeye çalışacak.

Önceden planlanmış ziyaretin, Suud-Amerikan ilişkilerinde ciddi sorunlar yumağının somutlaştığı bir döneme denk gelmesi, zirvenin önemini daha da artırdı.

ABD ile KİK ülkeleri arasındaki ayrışmanın temelinde geçtiğimiz yıl temmuz ayında İran'la nükleer anlaşmanın imzalanması temelindeki güven sorununun yattığı kaydediliyor.

O tarihten bu yana ABD ile Suudi Arabistan arasında soğuk rüzgarlar esmeye devam ediyor. ABD'nin İran'a alan açmasından rahatsız olan Riyad yönetimi, bu rahatsızlığını farklı platformlarda dile getiriyor.

ABD Kongresinde Suudi Arabistan'ın 11 Eylül saldırılarından hukuken sorumlu tutulabilmesinin önünü açabilecek bir yasa tasarısının alt komiteden geçmesi ve bunun üzerine Riyad yönetiminin ABD'deki 750 milyar dolarlık finansal varlığını satabileceği "tehdidinde" bulunması ise, iki ülke ilişkilerindeki mevcut tansiyonu iyice artırdı.

Amerikan Girişimcilik Enstitüsünün (AEI) İran ve Körfez ülkeleri üzerine çalışan ve Savunma Bakanlığında uzun süre görev yapmış kıdemli uzmanlarından Matthew McInnis, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede ziyaretten çok büyük beklenti içine girilmemesi gerektiğine işaret etti.

"Bu ziyaretten kayda değer bir başarı çıkmasını beklemiyorum, zira Arap ülkeleri yeni başkanın kim olacağını görmek istiyor" şeklinde konuşan McInnis, KİK liderlerinin Obama'nın son dönemindeki bir başkan olduğunun farkında olduklarına işaret etti.

- "Obama'nın tek yapabileceği, ikili ilişkilerin daha da kötüye gitmesini engellemektir"

"Obama'nın tek yapabileceği, ikili ilişkilerin daha da kötüye gitmesini engellemektir" ifadesini kullanan McInnis, Kral Selman bin Abdulaziz ile Suudi Arabistan'ın görece daha bağımsız ve stratejik adımlar atmaya odaklandığına da dikkati çekti.

İran'la nükleer anlaşma sebebiyle Obama yönetimi üzerinde ciddi bir baskı olduğunu kaydeden McInnis, Washington'ın bir yandan uluslararası finansal sisteme daha fazla katılabilmesi için İran'a alan açmaya, diğer yandan başta Suudi Arabistan olmak üzere bölgedeki müttefiklerini ikna etmeye çalıştığını ifade etti.

ABD'nin yüzünü geleneksel müttefiklerinden İran'a doğru çevirdiği şeklinde bir algının varlığına ve buna ilaveten İranlılarda da ABD'nin adımlarına karşı bir güvensizliğin olduğuna işaret eden McInnis, yeni başkanın koltuğa oturmasıyla birlikte İran'la nükleer anlaşmanın yeniden değerlendirilebileceğini dile getirdi.

Suudi Arabistan'ın tüm bu gelişmeleri yakından takip ettiğine ve İran'la nükleer anlaşmanın yakın geleceğinin Suud-Amerikan ilişkilerine önemli etki yapabileceğine vurgu yapan McInnis, tam da böyle bir zamanda Riyad yönetiminin Obama ile ilişkilerde büyük ve yeni bir açılıma gitmesi için bir neden olmadığını ifade etti.

İran ve Kongredeki yasa tasarısı ile ilgili konuların gündemde olması beklenen ziyaretle ilgili AA muhabirine değerlendirmeler yapan Atlantik Konseyi'nin kıdemli Körfez uzmanı Richard LeBaron, daha önce Kuveyt, Kahire ve Tel Aviv'de de görev yapmış deneyimli bir diplomat.

- "Bu ziyaret Suudi Arabistan ile İran arasındaki gerilimi düşürmeyecek"

LeBaron, ikili ilişkilerdeki İran eksenli güven kaybına dikkati çektiği yorumunda, bu ziyaretin ABD ile KİK ülkeleri arasındaki İran'la ilgili fikir ayrılıklarının, Suriye ve Yemen'le ilgili siyasi süreçlerin ve ayrıca petrol fiyatlarının ele alınmasına imkan sağlayacağını belirtti.

"ABD Başkanı bir kez daha İran'a karşı güvence vererek Körfez liderlerini ikna etmeye çalışacak" diyen LeBaron, bu çerçevede NATO ile KİK ülkeleri arasındaki ilişkinin daha da güçlendirilmesi konusunun gündeme gelebileceğine dikkati çekti.

"Bu ziyaret, Suudi Arabistan ile İran arasındaki tansiyonu düşürmeyecek; zira bu iki ülke bölgesel nüfuz için mücadele ediyor" şeklinde konuşan LeBaron, nükleer anlaşmadan önce de iki ülkenin rekabet halinde olduğuna işaret etti.

Riyad yönetiminin uzun yıllardır ABD'nin desteğini ve aynı zamanda silahını aldığını kaydeden LeBaron, buna karşılık İran'la nükleer anlaşmayla kurulan "yeni denklemin" ne tür sonuçlar vereceğine ilişkin hala çok sayıda soru işareti olduğunu vurguladı.

- Geçen yılki zirveye Kral Selman katılmamıştı

Geçtiğimiz yıl mayıs ayında Camp David'de gerçekleştirilen ABD-KİK zirvesine Kral Selman katılmamıştı; buna mukabil Obama'nın Riyad'daki zirveye katılacak olması da diplomatik açından ayrı bir anlam taşıyor.

DAEŞ'le mücadele, Suriye ve Yemen'deki siyasi süreçler ve savunma alanındaki işbirlikleri gibi konuların ötesinde KİK liderleri ABD'nin İran'la nükleer anlaşmasının yakın sonuçlarını görmek istiyor.

Suudi Arabistan'ı doğrudan ilgilendiren Kongredeki yasa tasarısının geleceği de iki ülke ilişkilerini önemli ölçüde etkileyebilir. Beyaz Saray yönetimi, mevcut haliyle Beyaz Saray'a gelmesi durumunda Obama'nın tasarıyı veto edeceğini açıkladı.

Teksas Senatörü Cumhuriyetçi John Cornyn ve New York Senatörü Demokrat Chuck Schumer tarafından Kongre'ye taşınan "Terörizm Sponsorlarına Karşı Adalet" yasa tasarısı, ocak ayında Temsilciler Meclisi Adalet Komitesinden geçmişti.

Yasa tasarısı, Amerikan yasaları tarafından yabancı ülkelere sağlanan "egemen bağışıklığı" korumasının, "terörle ilişkili olduğu tespit edilen ülkelerin" üzerinden kaldırılmasını öngörüyor. Bu durumda ABD'de aleyhine dava açılabilmesi ihtimali ortaya çıkacak olan Suudi yönetimi ise başından beri 11 Eylül olaylarıyla hiçbir bağının olmadığını ifade ediyor.