Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Araştırma (TAGEM) Genel Müdürlüğüne bağlı, Konya'daki bir araştırma enstitüsünde 2003 yılında başlatılan, kamuoyunda ''Türk İneği'' olarak bilinen büyükbaş hayvan geliştirme projesinde, embriyo transferinde kullanılan hayvanlara tüberküloz bulaşması nedeniyle başa dönüldü.

Üstün verimli boğalar ve inekler kullanılarak, embriyo transferi yöntemiyle, Türkiye şartlarına uyumlu üstün verimli ''Anadolu Esmeri'' ırkı elde etmeyi amaçlayan proje, kamuoyunun gündemine ilk kez 2001 yılında geldi.

Projenin hayata geçirilmesiyle ilgili 2003 yılında Konya'daki Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü'nde çalışmalara başlandı.
Toplam bütçesi 6 milyon TL olan bu projenin laboratuvar, ahır gibi altyapı tesislerinin inşası için ilk etapta 1.5 milyon TL harcandı, burada görev alacak personel eğitimden geçirildi.

2003 yılı sonunda altyapı çalışmaları tamamlanan Anadolu Esmeri Projesi'de spermaları kullanılacak, 20 yıldır soy kütükleri tutulan yüksek verimli boğaların da temin edilmesinin ardından 3 Temmuz 2004'te Konya'da düzenlenen törenle, ilk ineğe embriyo transferi yapıldı.

11 mühendisin görev aldığı projede, özelliklerini hiç kaybetmemiş ''Anadolu Esmeri'' cinsi Türkiye'nin en verimli 16 valör ineğine, söz konusu ırkla birleşmesinden en iyi sonucu verecek dünyanın en iyi boğalarının tescilli spermleri yerleştirildi. Bu valör ineklerden laboratuvar ortamında alınan embriyolar, 256 Anadolu Esmeri cinsi taşıyıcı ineğin rahmine yerleştirildi.

Doğacak yavrular içinden en iyi et ve süt verimine sahip olan nihai inek tespit edilinceye kadar devam edecek olan bu çalışmada bugüne kadar çok sayıda buzağı dünyaya geldi. Ancak temel hedef olan Anadolu Esmeri ırkı henüz ortaya çıkarılamadan proje sekteye uğradı.

Embriyo transferinde kullanılan hayvanlara tüberküloz bulaşması nedeniyle projede başa dönüldüğünü belirten yetkililer, ''Bu hastalık nedeniyle, Anadolu Esmeri Geliştirme Projesi'nde kullanılan tüm hayvanlar elden çıkarıldı. Hastalık mikrobunun ahırlardan tümüyle silinmesi için yaklaşık bir yıl ara verilecek, yeni alınacak hayvanlarla Anadolu Esmeri Geliştirme Projesi'ne 2010 yılında yeniden başlayacak. Projenin 10 yıl sürmesi bekleniyor'' diye konuştu.

-ÖNLEMLER ALINIP, AYNI YERDE DEVAM EDİLECEK-

Yetkililer, görülen bu hastalığın ardından yapılan Proje Değerlendirme Toplantısı'nda konunun ele alındığını belirterek, şunları kaydetti:
''Projenin yürütüldüğü sahanın yakınlarında bulunan kesimhanenin, hastalığın kaynağı olabileceği üzerinde duruldu. Bu hastalığın bulaşmasında, proje sahasına kadar gelen hayvanların etken olabileceği kanısına varıldı. Bundan sonra sokak ve yabani hayvanlarının o bölgeye girmemesi için projenin yürütüldüğü merkezin çevresine boydan boya ihata duvarı örülmeye başlandı. Türkiye'de böyle bir projenin uygulanması için başka uygun bir araştırma enstitümüz yok. Bu nedenle, gerekli tüm önlemleri alıp aynı yerde projeye devam edilecek.''

-ZİRAAT MÜHENDİSLERİNİN GÖRÜŞÜ-

Ziraat Mühendisleri Odası Konya Şube Başkanı Hasan Hüseyin Motuk, projede kullanılan hayvanlarda tüberküloz tespit edilmesinin, yaklaşık 5 yıldır verilen onca emeği boşa çıkardığını söyledi.

Türkiye hayvancılığı için büyük önem taşıyan Anadolu Esmeri Projesi'nin, Türkiye'nin suni tohumlamada dışarıya bağımlılığını ortadan kaldırmayı amaçladığını anlatan Motuk, şöyle konuştu:
''Türkiye, hastalıklardan ari sperma üretecek boğalar elde etmek yerine sperma ithal ederek, her yıl en az 20?22 milyon dolar döviz kaybetmektedir. İthal edilen spermaların ülkemiz şartlarında yetiştirilen hayvanlar için uygun olup olmadığı ve kalitesi de üretici ülkelere güven bakımından belirsizdir. Hayvancılık için stratejik önem taşıyan, burada kullanılan hayvanların her biri hastalıktan ari olmaları konusunda büyük titizlik gösterilmiş Anadolu Esmeri Projesi'nin, bulaşıcı hastalık nedeniyle sekteye uğraması üzüntü vericidir. Anadolu Esmeri gibi önemli bir projeden vazgeçilmesi mümkün değil. Fakat, bundan sonra atılacak adımlarda aynı hatalar tekrar edilmemelidir. Türkiye olarak daha fazla kaybedecek ne zamanımız ne de imkanımız var.''