BRÜKSEL (AA) - ŞERİFE ÇETİN - Brüksel'de düzenlenen NATO Zirvesi'nde 29 müttefikin onay verdiği NATO Hazırlık Girişimi ile ittifak, giderek daha karmaşık bir güvenlik ortamında özellikle Rusya'dan kaynaklanabilecek olası tehditlere karşı hızlı bir şekilde cevap vermeye ve caydırıcılığını artırmaya hazırlanıyor.

NATO Zirvesi'nin, ittifakın komuta yapısını uyarlama ve modernleştirme alanında ortaya koyduğu önemli projelerden biri NATO Hazırlık Girişimi oldu.

NATO kaynaklarından edinilen bilgiler, girişimin henüz proje aşamasında olduğunu ve askeri-diplomatik müzakereler sonucunda detaylarının belli olacağını gösteriyor.

"4-30'lar" olarak da adlandırılan girişim çerçevesinde, NATO'nun 2020'ye kadar tüm müttefiklerinin katkısıyla 30 mekanize taburu, 30 hava muharip filo ve 30 muharip gemiyi 30 gün veya daha az sürede göreve hazır olabilecek kapasitede tutması öngörülüyor.

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, girişimin daha belirsiz bir güvenlik ortamı kapsamında ittifak içinde "hazır olma kültürünü" geliştirmeyi amaçladığını savundu.

- Amaç "hazırlılık seviyesini" artırmak

ABD Savunma Bakanı Jim Mattis'in öncülüğünü yaptığı girişim, esasen yeni bir askeri gücün kurulmasını değil mevcut ulusal güçlerin "hazırlılık seviyesinin" artırılmasını öngörüyor.

NATO Sonuç Bildirisi'nde girişimin ittifakın hızlı cevap verme kapasitesini geliştireceği, böylelikle NATO'nun "caydırıcılık ve savunma" kabiliyetinin destekleneceği aktarıldı.

Girişim çerçevesinde mekanizma taburları, hava muharip filoları ve muharip gemilerin savaş da dahil üst düzey yoğunluktaki askeri krizlere hızlı müdahale için hazır tutulacağı ifade ediliyor.

Bu girişimin aynı zamanda müttefikler arasında birlikte çalışma ve operasyon yürütme kabiliyetini de geliştireceği kaydediliyor.

- Askeri hareketlilik kilit

Askeri güçlerin müdahaleye hazır seviyede tutulması kadar bu güçlerin Avrupa ve Atlantik üzerinden rahatlıkla hareket etmesi de büyük önem taşıyor.

Bu çerçevede NATO hem Avrupa Birliği'yle askeri hareketlilik alanında yoğun iş birliği yürütmeye hem de askeri güçlerin naklini kolaylaştırmak için komuta yapısını uyarlamaya karar verdi.

Zirvede kuvvetlerin Avrupa içinde ve Atlantik üzerinden daha hızlı bir şekilde hareket etmesini sağlayacak iki yeni komuta merkezine de onay verildi.

Bu bağlamda ABD'de Norfolk'ta Atlantik odaklı Müşterek Kuvvet Komutanlığının merkezi ve Almanya'nın Ulm kentinde konuşlandırılacak Müşterek Destek ve Etkinleştirme Komutanlığı, ilave bin 200 personelle kuvvetlerin hızlı bir şekilde hareket etmesini kolaylaştırmak için görev üstlenecek.

Stoltenberg, iki komutanın "doğru kuvvetlerin doğru zamanda olmaları gerektikleri yerde olmaları" için destek sağlayacağını ifade etti.

- Amaç Rusya'yı caydırmak

NATO Hazırlık Girişimi'nin temel amacı, giderek daha "agresif bir tutum" takındığı değerlendirilen Rusya'ya karşı caydırıcılığı artırmak olarak değerlendirilebilir.

Rusya'nın 2014 yılında Kırım'ı yasa dışı ilhakının NATO-Rusya ilişkilerinde bir dönüm noktası olduğunu kaydetmek mümkün.

Bu yeni girişim ile ittifakın caydırıcılık gücünü ciddi bir şekilde artırması ve Rusya'nın benzer bir saldırı ya da ilhak girişimine NATO üyesi bir ülkede teşebbüs etmesini engellemek amaçlanıyor.

Diğer yandan NATO-Rusya ilişkilerinin son dönemde İngiltere'deki Skripal krizi, siber ve hibrit tehditler nedeniyle daha da gerildiği görülüyor.

Rusya'ya ilişkin caydırıcılık ve diyalog içeren iki ayaklı bir politika yürüten NATO, bu girişimle ezeli hasım ve rakibi Rusya'ya olası bir saldırı karşısında hızlı bir şekilde hazır olabileceğini ve verilen cevabın kapsamlı olacağını göstermek istiyor.

- Girişim sorunsuz uygulanabilir mi?

Diğer yandan NATO'nun ortak güvenlik ve caydırıcılığına büyük katkı sağlaması amacıyla kabul edilen girişiminin uygulanabilirliğini sorgulamak gerekiyor.

Yakın dönemdeki NATO operasyonları ele alındığında, kuvvetlerin planlama ve hazırlık süresinin ortalama 6 ay ya da daha fazla sürdüğü görülüyor.

"4-30"lar kapsamında 30 gün içinde yaklaşık 30 muharip geminin yanı sıra yaklaşık 30 bin birlik ve 360 savaş uçağının yüksek hazırlık seviyesine getirilmesi öngörülüyor.

Bu çerçevede öngörülen 30 günün müttefikler için oldukça kısa ve zorlayıcı bir hedef olduğu değerlendiriliyor. Yüksek sayıda askeri kuvveti nakletmenin getirdiği zorluğun yanı sıra bu kuvvetlerin konuşlanması için uçak pistleri ve benzeri yapıların da inşa edilmesi gerekiyor.

Askeri uzmanlar hemen hemen tüm müttefiklerin hızlı bir şekilde kuvvetlerini organize etme konusunda sıkıntı yaşadığı görüşünde hemfikir.

Aynı zamanda NATO müttefiklerinin savunma harcamalarını artırmasına rağmen yüksek sayıda kuvveti hazırda tutmanın getireceği mali yükün zorlayacağı bir unsur olacağını göz ardı etmemek gerekiyor. Bu durumun özellikle Belçika ve Romanya gibi küçük ordulu ülkeler için geçerli olacağı düşünülüyor.

Öte yandan NATO'nun İngiltere, Fransa ve Almanya gibi "büyük ordularının" da "insani operasyonlar" nedeniyle Afrika gibi çeşitli yerlerde görev almasının NATO Hazırlık Girişimi'ne katkıları kısıtlayacağı değerlendiriliyor.

Askeri hareketlilik, bütçe gibi sorunların çözülmesi durumunda bile karar alma mekanizmalarında siyasi hassasiyetlerin büyük rol oynadığının unutulmaması gerekiyor.

Olası bir kriz durumunda tek bir NATO üyesinin destek vermemesinin tüm süreci bloke etme ihtimali bulunuyor.

Bu ihtimal karşısında, NATO'nun gücü ve imajını desteklemek için ortaya atılan NATO Hazırlık Girişimi'nin, ittifakın caydırıcılığı ve güvenilirliğini daha da olumsuz etkileyebilecek bir durum ortaya çıkma riskini göz ardı etmemek gerekiyor.

AA