ANKARA (AA) - GÖKSEL YILDIRIM - Türk mühendisler, yerli ve milli askeri güç sistemi ve enerji üretim makineleri açığını gidermek amacıyla süperkritik karbondioksitle (sCO2) çalışan enerji çevrimlerine yönelik Ar-Ge çalışmalarında sona geldi.

Enerji üretim sistemleri ve araç güç sistemleri alanında faaliyet gösteren, sCO2 ile çalışan enerji çevrimlerinin Türkiye'de savunma sanayisi ve enerji sektörüne kazandırılmasına yönelik çalışmalar yürüten IdeaLab, 13. Uluslararası Savunma Sanayii Fuarı'nda (IDEF 2017) projeyi tanıtıp, gelinen noktaya ilişkin bilgi verecek.

IdeaLab Operasyon Müdürü Hayri Özturan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, sistemin, Türkiye’nin yerli ve milli askeri güç sistemi ve enerji üretim makineleri açığını giderecek bir yüksek teknoloji girişimi olarak ortaya çıktığını söyledi.

Teknolojinin amacının, dünyada hızla teknik geliştirmesi ve ticarileşmesi devam eden süperkritik karbondioksit akışkanlı çevrimlerle çalışan kompakt enerji ve güç üretim sistemlerini Türkiye’de üretilebilir hale getirmek olduğunu vurgulayan Özturan, "Bu sayede yüksek verimli ve rakip teknolojilere kıyasla oldukça küçük makineler; konvansiyonel buhar ve gaz türbinlerine kıyasla oldukça düşük maliyetler ve kısa zamanda imal edilebilir ve farklı uygulamalarda kullanılabilir hale gelecektir." dedi.

sCO2 güç sistemi konusunda mühendislik analizleri tamamlayıp, Ar-Ge fazını bitirdiklerini ifade eden Özturan, proje takvimine ilişkin bilgi verdi:

"Karbondioksitli sistemler için karasal testler yapıldıktan sonra, enerji uygulamaları için ürünümüz hazır olacak. Bu 2 yıllık bir süreç. Bu 2 yıllık sürecin üzerine, deniz araçları ve savunma uygulamaları için eklenecek birtakım teknolojiler var. Bunlar da 2 yıl sonra hazır olacak ve deniz araçlarına uyarlama periyoduna girecek. Deniz araçlarına uygulaması, yaklaşık 4 sene sürecek. Doğrulama çalışmalarıyla birlikte 2023 hedefleri kapsamında tamamlayacağız.

Gerekli finans desteği kısa bir sürede sağlanabilirse, projelerimizle Türkiye’nin yüzer platform ve su altı platformu güç sistemleri ihtiyaçlarını yerli ve milli olarak çözmüş olacağız. İlk hedefimiz bu. Daha sonraki hedef ticari gemiler ve ticari uygulamalar ile yaygınlaştırmak."

- İhracata kapı açık

Özturan, bu teknolojinin güç üretim sistemi arayışlarını sürdüren Türkiye'ye neler kazandırabileceğine ilişkin, şu değerlendirmede bulundu:

"Bu teknoloji, ülkemiz ve savunma sanayimiz için diğer bir önemli avantajı ise güç sistemlerinde dışa bağımlılığımızı bitirme (MİLGEM ve MİLDEN başta olmak üzere) ve ihracat lisansını elimizde bulundurma imkanını sağlayacak olması açısından önemli. Pazarımız bu durumda sadece Türk savunma sanayisi ve enerji sektörü olmakla kalmayıp, öncelikle ülkemizin stratejik ortakları Pakistan, Katar, Endonezya, Malezya gibi ülkelerde ilerleyen aşamalarda bölgesel güç aktörlerine de hitap eder olacaktır."

- sCO2 güç sisteminin özellikleri

sCO2 güç sistemi prensip olarak buharlı üretim yapan sistemlere benzerlik gösteriyor. Sistemde buhar yerine karbondioksit gazı kullanılıyor. Sıcak gaz süper kritik bölge olarak adlandırılan alanda bir kompresör vasıtasıyla sıkıştırılıyor. Sonra özel olarak tasarlanmış bir ısıtıcı vasıtası ile basınçlandırılmış gaz ısıtılıyor.

Süper kritik alan olarak ifade edilen bölgede sıcaklık 700 derecenin üzerine kadar çıkabiliyor. Isınmış basınçlı gaz bir tribünden geçirerek mekanik enerji elde ediliyor. Daha sonra elektrik enerjisine çevrilerek ana tahrik motoruna iletiliyor.

IdeaLab Operasyon Müdürü Hayri Özturan'ın verdiği bilgilere göre, söz konusu yöntem yüksek güç yoğunluğuna sahip bulunuyor. sCO2 gaz türbinli güç ünitesinin, buhar türbinli güç ünitesinden 30 kata yakın daha küçük olması dikkati çekiyor.

Yüksek verimliliğe sahip yöntem, aynı termal enerji girdisi ile daha fazla elektrik üretimine imkan sağlıyor.

Hava soğutmasının mümkün kılınması su tüketimini azaltırken kurak bölgelerde kullanımı mümkün kılıyor.

sCO2 güç tesislerinde ısı kaynağı olarak orta ve yüksek sıcaklıktaki kaynakları, sistemdeki ekipmanlar için buhar türbinlerinde kullanılan malzemeler (paslanmaz çelik gibi) kullanılabiliyor.

Kompakt ve modüler yapıda olmasından dolayı santralde daha az alana (10 megavatlık kapasite için yaklaşık 2,5x8 metre) ihtiyaç duyuluyor.

sCO2 güç sisteminden nükleer enerji, fosil yakıtlı santraller, güneş enerjisi, deniz platformu tahrik ve otel yükü, atık ısı geri kazanımı ve jeotermal enerji alanlarında yararlanılabiliyor.

AA