TBMM (AA) - ALP ÖZDEN - TBMM Genel Kurulu, gelecek hafta, Uluslararası Çalışma Örgütü'nün (ILO) 176 Sayılı Maden İşyerlerinde Güvenlik ve Sağlık Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı'nı görüşecek.

Danışma Kurulu kararıyla gündemin ön sıralarına alınan sözleşmeye ilişkin tasarının, haftaya Genel Kurul'da görüşülerek kabul edilmesi bekleniyor.

Tasarıya göre, işveren, riski ortadan kaldırmak; riski kaynağında kontrol etmek; güvenli çalışma sistemlerinin planlanması dahil çeşitli yollarla riski en aza indirmek ve risk devam ettiği sürece, kişisel koruyucu donanımının kullanımını sağlayacak.

İşverenler,  maden  iş yerlerinde  güvenlik  ve sağlığa yönelik riskleri  ortadan kaldırmak  ya da asgari düzeye indirmek için gerekli bütün önlemleri almak ve şu hususları gözetlemekle sorumlu olacak:

"Güvenli işletim ve sağlıklı bir çalışma ortamı koşullarının sağlanması için maden iş yerinin  iletişim  sistemi  dahil  elektrik,  mekanik  ve  diğer  ekipmanla donatılması, tasarlanması, inşa edilmesinin sağlanması.

Maden iş yeri  faaliyetinin  işçilerin  kendilerine  verilen işleri,  kendilerinin  ya  da başkalarının  güvenlik  ve sağlığını  tehlikeye  atmayacak  şekilde  yapmalarına uygun  olacak şekilde başlatılması, işletilmesi, sürdürülmesi ve durdurulması.

Kişilerin  işleri  nedeniyle,  gittikleri  yerlerde  zeminin  sağlamlığını korumak için
önlemlerin alınması.

Mümkün olduğu takdirde, yer altındaki her çalışma mahalli için her biri ayrı bir yolla yeryüzüne çıkan iki çıkış bulundurulması.

İşçilerin maruz kalabilecekleri çeşitli tehlikelerin tanımlanması ve seviyelerinin değerlendirilmesi için çalışma ortamının izlenmesi, değerlendirilmesi ve düzenli denetimin yapılması.

Girişe izin verilen yer altındaki bütün çalışma mahallerinde yeterli havalandırmanın sağlanması.

Bir  takım  tehlikelere  açık bölgeler  için  güvenli bir  çalışma  sisteminin oluşturulmasını ve işçilerin korunmasını sağlamak için bir işletim planının ve usullerinin hazırlanması ve uygulanması.

Yangın ve patlamaların başlamasının ve yayılmasının önlenmesi, tespit edilmesi ve mücadele edilmesi amacıyla maden işlerine özgü uygun önlem ve tedbir alınması.

İşçilerin   güvenliği   ve   sağlığı   açısından   ciddi   bir  tehlike   ortaya   çıktığında, faaliyetlerin durdurulmasının ve işçilerin güvenli bir yere tahliye edilmesinin sağlanması."

-İşveren, acil durum eylem planı hazırlayacak

Sözleşmeye göre, işveren, makul surette öngörülebilir endüstriyel ve doğal felaketlere karşı her maden iş yerine özgü bir acil durum eylem planı hazırlayacak.

İşçiler fiziksel,  kimyasal  ve biyolojik  tehlikelere maruz  kaldıkları takdirde işveren; işçileri, yaptıkları işle ilgili tehlikeler, sağlığa ilişkin taşıdığı riskler ve uygulanabilecek  önleyici  ve  koruyucu  önlemler hakkında  anlaşılabilir  bir biçimde bilgilendirecek. Bu  maruz  kalma  sonucunda  doğacak  riskleri  ortadan  kaldırmak veya  en  aza indirmek için uygun önlemleri alacak.

Kazaya veya sağlığa zarar verme riskine ve özellikle de zararlı koşullara maruz kalmaya karşı yeterli korumanın diğer yollarla sağlanamadığı durumlarda, işçilere, ücretsiz olarak, uygun koruyucu donanımı, gerekli giysileri ve ulusal mevzuatla belirlenen diğer olanakları sunacak ve bunların bakımını sağlayacak.

İş yerinde  yaralanan  veya hastalanan  işçilere  ilk  yardımı, bu işçilerin  iş yerinden uygun bir şekilde naklini ve makul tıbbi tesislere erişimini sağlayacak.

-Yer altında bulundukları yer her an bilinecek

İşveren; işçilere, herhangi bir maliyet getirmeksizin, güvenlik ve sağlıkla ilgili konularda ve kendilerine  verilen  işlerle  ilgili  yeterli  eğitim  ve  yeniden  eğitim programları  ile anlaşılabilir talimatların verilmesini sağlayacak. İşveren şu önlemleri aşmakla yükümlü olacak:

"Ulusal  mevzuata  uygun  olarak, maden  iş yerinin,  vardiya  esnasında,  güvenli bir şekilde faaliyetini sürdürebilmesi için her vardiya süresince uygun bir gözetim ve denetimin yapılması. 

Yer altında bulunan bütün kişilerin isimleri ile bunların bulundukları muhtemel mahallin her an doğru olarak bilinmesini sağlayacak bir sistemin oluşturulması.

 Ulusal mevzuatla tanımlanmış   bütün kazaların ve tehlikeli durumların araştırılması ve çözüm bulmak için uygun önlemlerin alınması. 

Yetkili makamın talebi üzerine, ulusal mevzuata uygun olarak, kazalar ve tehlikeli durumlar hakkında bir raporun hazırlanması."

-Düzenli sağlık kontrolü

İşveren, sağlıkla  ilgili  tehlikelere  maruz  kalan işçilerin düzenli sağlık kontrollerinin yaptıracak.

İki ya da daha çok işverenin aynı maden iş yerinde faaliyet gösterdiği durumlarda, maden iş yerinden sorumlu işveren, işçilerin güvenlik ve sağlıklarıyla ilgili bütün önlemlerin  uygulanmasını  koordine  edecek ve  işlemlerin güvenilirliğinden öncelikli olarak sorumlu  tutulacak.  Bu durum, bireysel  işverenleri işçilerinin  güvenlik  ve  sağlıklarına ilişkin bütün önlemlerin uygulanması yükümlülüğünden kurtarmayacak.

-İşçilerin ve temsilcilerinin hak ve yükümlülükleri

İşçiler, kazaları,  tehlikeli durumları ve tehlikeleri işverene ve yetkili makama bildirecek.

Güvenlik ve sağlıkla ilgili endişe teşkil eden bir durum oluştuğunda,  işveren  ve yetkili makam tarafından  yürütülecek  inceleme ve denetimlerin yapılmasını talep edecek.

İş yerinde işçilerin güvenlik ve sağlıklarına zarar verebilecek  tehlikeleri bildirecek ve bunlar hakkında bilgilendirilecek.

Kendi güvenlik ve sağlıklarına ilişkin  olarak işveren veya yetkili makamın  sahip
olduğu bilgileri elde edebilecek.

Kendi güvenlik ve sağlıkları için ciddi bir tehlike oluşturan  bir durumun mevcut
olduğunu   gösteren  makul   bir   gerekçenin   olması   halinde,   maden   iş yerinden   tamamen uzaklaşabilecek.

Güvenlik ve sağlık temsilcilerini birlikte seçebilecek.

Güvenlik ve sağlık temsilcileri, iş yerinde güvenlik ve sağlığı ilgilendiren bütün konularda işçileri temsil edecek; iş yerinde işveren ve yetkili makam tarafından yürütülen denetim ve incelemelere katılacak; güvenlik ve sağlık ile ilgili konuları izlemeyip ve araştıracak; danışmanlara ve bağımsız uzmanlara başvuracak; güvenlik ve sağlıkla ilgili konularda, politika ve usuller işverenle istişarede bulunacak; seçildikleri sektör ile ilgili kaza ve tehlikeli durumların bildirimlerini alacak.

-İşçi yükümlülükleri

İşçiler, ulusal mevzuat, aldıkları eğitime uygun olarak, güvenlik ve sağlıkla ilgili belirlenen önlemlere uyacak.

Kendilerini korumak için kendilerine verilmiş olan araçları, koruyucu kıyafetleri ve ekipmanları  gerektiği gibi kullanmaları dahil kendi güvenliği ve sağlığı ile iş yerindeki kendi eylem ve hatalarından etkilenebilecek diğer kişilerin güvenlik ve sağlığını korumaya özen gösterecek.

Kendi  başlarına  uygun  bir  şekilde  çözemedikleri  ve  kendilerinin   veya başka kişilerin güvenliği ve sağlığı için risk teşkil edeceğini düşündükleri herhangi bir durumda en yakın amirlerini gecikmeksizin bilgilendirecek ve sözleşme gereğince  işverenin  yükümlülüğünde   olan  görev  ve sorumlulukların yerine getirilmesini sağlamak için işverenle işbirliği yapacak.

Ulusal  mevzuata  uygun  olarak,  maden  iş yerlerinde  güvenlik  ve sağlığı  iyileştirmek  için  işverenler,  işçiler  ve onların  temsilcileri  arasında  işbirliğini  teşvik edici önlemleri alacak.

Sözleşme   hükümlerinin   fiilen   uygulanmasını  sağlamak   için   uygun   ceza  ve iyileştirici önlemler dahil gerekli tüm önlemler alınacak. Sözleşme  gereğince alınacak önlemlerin uygulanmasını kontrol etmek için uygun denetim hizmetlerini sağlayacak.

-Gerekçe

Tasarının gerekçesinde, 1998 tarihinden bu yana yürürlükte  olan sözleşmeyi, halihazırda ILO'ya üye 185 ülkeden 29'unun onayladığı belirtildi. Gerekçede, şunlar kaydedildi:

"Sözleşmeyle, işverenlere, maden iş yerlerinde güvenlik ve sağlığa ilişkin risklerin ortadan kaldırılması veya en aza indirilmesine yönelik tedbirler alınması ve işçilerin güvenli bir ortamda çalışma haklarının sağlanması yükümlülükleri getiriliyor.

Mevcut  durum  itibariyle  maden  sektörü,  iş kazaları  bakımından  metal sektöründen hemen  sonra ikinci sırada  yer  almaktadır.  Maden  sektöründe   iş kazalarının   azaltılması bakımından ülkelerin üretim potansiyeli, mevzuat yapıları ve güvenlik bilinci de büyük önem taşımaktadır.  Ülkemizde  madencilik  sektöründe jeolojik  etkenler  nedeniyle  yapısal  olarak birtakım  zorluklarla  karşılaşılmaktadır. Bu  zorlukların  üstesinden  gelinebilmesi  için mevzuatta yapılacak düzenlemelerin yanı sıra teknoloji adaptasyonu ve güvenlik kültürünün yerleştirilmesi de oldukça önemlidir."