BOGOTA (AA) - LOKMAN İLHAN - Kolombiya’da hükümet ile Kolombiya Devrimci Silahlı Güçlerinin (FARC) imzaladığı ve taraflar arasında yarım yüzyıldan fazla süren çatışmaları bitiren barış anlaşması birinci yılını doldurdu.

Devlet Başkanı Juan Manuel Santos ve FARC lideri Rodrigo Londono’nun geçen yıl 24 Kasım’da başkent Bogota’daki tarihi Colon Tiyatrosu'nda imzaladığı barış anlaşmasının ardından Kolombiya’da yaşanan en önemli gelişme, şüphesiz yarım yüzyıldan fazla silahlı geçmişi olan örgütün siyasi partiye dönüşmesi oldu.

Anlaşmanın 30 Kasım’da Temsilciler Meclisinde kabulü ve örgütün ilk militanlarının Şubat 2017’de silah bırakma alanlarına ulaşmasıyla gerçeğe dönüşmeye başlayan barış, bugün Kolombiya’ya, Toplumun Alternatif Devrimci Gücü (FARC) adında yeni bir parti kazandırmış oldu.

Araştırmalara göre, anlaşma imzalandıktan sonra geçen bir yılda asker, sivil ya da militan 2 bin 796 insanın hayatı kurtulan Kolombiya’da, ne kadar destek alacağı bilinmese de bu barış sayesinde FARC Başkanı Londono, 2018 yılında yapılacak seçimlerde devlet başkanlığına aday olacağını açıkladı.

Barış anlaşması sayesinde askerlerin, devletin daha önce pek varlık gösteremediği 166 kentte FARC tehlikesi olmadan görev yaptığı ülkede, silahlarını bırakarak siyasette varlık göstermek isteyen FARC mensupları ise hukuki tehlikeleri ortadan kaldıracak Özel Barış Hukukunun (JEP) Kongre ve Anayasa Mahkemesince onaylanmasını bekliyor.

Devlet Başkanı Santos'un Kongreye iki kez çağrı yaptığı ve halen Temsilciler Meclisinde bekleyen JEP’in hızlıca onaylanması için hükümetin Anayasa Mahkemesinden aldığı özel iznin süresi 30 Kasım’da doluyor.

Kolombiya’da, Londono’nun ve eski “silah arkadaşlarının” siyasete sorunsuz girebilmeleri için gereken ve üzerinde sonradan değişiklikler yapılan JEP tartışması yaşansa da barış anlaşması sayesinde bir yılda yaşanan olumlu değişimler daha çok öne çıkıyor.

Bugün ülkenin ikinci büyük silahlı örgütü Ulusal Kurtuluş Ordusu (ELN) ile de ateşkes ilan eden ve Ekvador’da görüşmelere devam eden Kolombiya’da FARC’la yapılan barış sayesinde çoğunluğunu bu örgütün eski militanlarının oluşturduğu 12 bine yakın kişi silahlarını bırakarak yeni hayatlarına kavuştu.

Dünyada Afganistan'ın ardından en fazla kara mayınının bulunduğu Kolombiya’da, bir yıl önceki barış anlaşmasıyla silah bıraktıktan sonra eğitilen 400 eski FARC militanının da katıldığı temizlik çalışmalarıyla 175 kent mayından arındırıldı.

Kolombiya ordusunun 2007 yılında 867 çatışma yaşadığı FARC'la, bu rakam 2015'te 106'ya, 2016'da ise 13'e düşerken, barış anlaşmasının imzalanmasının ardından 2017'de hiç çatışma olmadı.

Başkent Bogota'daki Askeri Hastaneye gelen yaralı asker sayısını bir yılda yüzde 76 azaltarak 24'e düşüren barış anlaşması sayesinde ülkede 9 binden fazla silah, 30 bin tondan fazla patlayıcı yok edildi.

BM’nin, Bogota dışındaki depolarında imha edilen FARC’ın bu silahları, barış anlaşmasına göre ABD, Küba ve Kolombiya’da anıta dönüştürülecek.

- 2012'de başlayan zorlu yolculuk

Devlet Başkanı Santos’a Nobel Barış Ödülü, bir örgüt liderine ise siyaset yapma imkanı getiren ve üzerinden bir yıl geçen barış süreci, 2012'de tarafların kamuoyuna açıklanmayan birçok temasın ardından 26 Ağustos’ta sürdürülebilir bir barış aradıklarına dair genel anlaşma imzalamalarıyla başladı.

Norveç’in başkenti Oslo’da 18 Ekim 2012’de müzakere masasının kurulması ve ertesi gün FARC’ın tek taraflı ateşkes ilanıyla taraflar uzun barış yolculuğuna çıkmış, takvim yaprakları 18 Kasım’ı gösterdiğinde ise Norveç, Venezuela ve Şili’nin garantörlüğünde götürülecek pazarlıkların ilk turu son garantör ülke Küba’nın başkenti Havana’da başlamış oldu.

FARC'ın, 17 Kasım 2014'te Kolombiyalı General Ruben Dario Alzate’yi kaçırmasıyla tıkanan süreç aynı ayın sonunda Alzate’nin serbest bırakılmasıyla yeniden hareketlendi.

Tarafların narkotrafik, uyuşturucu yapımında kullanılan bitkilerin üretimi, kırsal kalkınma ve mayın temizliği konularında sağladıkları mutabakatlarla yürüyen ve zaman zaman gerginliğin arttığı barış sürecinde, 20 Temmuz 2015’te FARC’ın tekrar tek taraflı ateşkes ilanını, 5 gün sonra Santos’un örgüte karşı bombardımanların durdurulması talimatı izledi.

Kendi ilan ettiği tek taraflı ateşkese uymayarak 15 Nisan’da Cauca yönetim bölgesi kırsalında 11 Kolombiya askerini öldüren FARC’a, hükümetin yanıtı daha ağır oldu. Kolombiya ordusu aynı bölgede mayıs ayında düzenlediği operasyonda 26 militanı etkisiz hale getirdi.

Garantör devletlerin endişelerini dile getirmesinin ardından örgüt, Temmuz 2015’te yeniden “düşmanlığa son” verdiğini açıkladı. Aynı tarihte taraflar Antioquia yönetim bölgesinde, Türkiye’nin de Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) eliyle bir okul yaptırdığı Briceno kenti kırsalında mayın temizliğine başladı.

Tarafların Temmuz 2016'da anlaşmaya son şeklini vermesiyle, iki taraflı ateşkes, FARC militanlarının silah bırakma alanlarına hareketinde güvenliklerinin sağlanması ve ulaşacakları bölgelerdeki paramiliter unsurların çıkarılması konularında netleştirildi.

Ağustos ayında anlaşmayı Kolombiya Kongresi’ne teslim eden Devlet Başkanı Santos, aynı gün ordunun ateşkes ilan ettiğini duyurdu.

Santos ve Londono’nun 26 Eylül’de tarihi Cartagena kentinde beyazlar giyerek tüm dünyanın önünde imzaladıkları barış anlaşmasını, ülkede 2 Ekim’de yapılan referandumda az bir farkla çıkan “Hayır” şoku izledi.

Referandumla reddedilen anlaşmaya rağmen barış, Santos’a Nobel Ödülü'nü getirdi. Nobel Barış Ödüllü Santos, ay sonunda dolacak ateşkesin 31 Aralık’a kadar uzatıldığını duyurdu.

- Bir yıl önce bugün imzalandı

Uzun görüşmelerin ve yapılan değişikliklerin ardından tarafların Havana’da 12 Ekim’de yeniden vardıkları ve bugün birinci yılını dolduran barış anlaşması, 24 Kasım’da başkent Bogota’daki tarihi Colon Tiyatrosu'nda imzalandı.

AA