DOHA (AA) - SERDAR BİTMEZ - Sudan'da aylardır süren gösteriler sonucu ordunun, 11 Nisan'da Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir'i görevden uzaklaştırmasının ardından Katar-Sudan ilişkilerinde yaşanan gelişmeler, en çok konuşulan konuların başında geldi.

Bazı Arap medya organlarında Beşir'in devrilmesinden sonra yönetimi ele alan ordunun, Katar Dışişleri Bakanı Muhammed bin Abdurrahman Al Sani başkanlığındaki heyeti ülkeye sokmadığı yönünde iddialar yer aldı.

Bu iddialar daha sonra Hartum tarafından yalanlandı, Katar da Sudan'da milli menfaatlerin üstün tutulması, Sudan halkının beklentilerinin, özgürlük ve adalet konusundaki haklı taleplerinin gerçekleştirilmesinin zorunluluğuna dair açıklama yaptı.

Beşir döneminde, Katar- Sudan ilişkileri siyasi, ekonomik, kültürel ve insani yardım gibi birçok alanda iş birliği odaklıydı. Özellikle Katar'ın bu ülkedeki birçok projeye ve çalışmaya finansal destek sağlaması Sudan için oldukça önemliydi.

Katar Üniversitesinde Siyaset Sosyolojisi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Macid el-Ensari, Sudan-Katar arasında son günlerde yaşanan gelişmelere dair AA muhabirine konuştu.

Ensari, Sudan'ın Katar heyetini kabul etmediği söylentilerinin doğru olmadığını söyleyerek, bu tür heyetlerin herhangi bir ülkeye yapacağı ziyaretlerin önceden koordine edilmiş ve planlanmış olacağını, heyetlerin karşı tarafın net bir tavrı olmadan ziyaretlerini gerçekleştiremeyeceğini belirtti.

Sudan'daki Askeri Geçiş Konseyi ile Katar hükümeti arasında şu ana kadar net bir iletişim olmadığını dile getiren Ensari, Hartum'da henüz istikrarın oluşmamasının bunun ana nedenlerinden sayılabileceğini ifade etti.

Ensari, sözlerine şöyle devam etti:

"Sudan'da kimin kimi etkilediği konusunda net bir fotoğraf yok, durum çok karmaşık. Askeri Geçiş Konseyi içinde dahi gösteriler sonrasında ortaya çıkan duruma karşı nasıl hareket edecekleri konusunda görüş birliği yok."

Katar'ın başka ülkelerin iç işlerine müdahale odaklı bir politika izlemediğine dikkati çeken Ensari, "Katar, dış siyasetinde başka ülkelerin iç işlerine karışmamayı ve nerede olursa olsun farklı ülkelerdeki kalkınma çabalarını Birleşmiş Milletler (BM) şemsiyesi altında desteklemeyi benimsedi." ifadelerini kullandı.

- Katar'ın Sudan'daki yatırımları

Katar'ın bankalar ve özellikle tarım ve altyapı alanında faaliyet gösteren yatırım şirketleri gibi resmi ve gayri resmi farklı kurumlar aracılığıyla Sudan'da yaptığı yatırımları oradaki dış yatırımların büyük bir kısmını oluşturuyor.

Sudan Yatırım Bakanlığının verilerine göre Katar'ın Sudan'daki yatırımları 3,8 milyar dolar, (yaklaşık 22,4 milyar tl) dolayısıyla Katar ülkede yatırım yapan yabancı ülkeler arasında beşinci sırada yer alıyor.

Katar ile Sudan Mart 2018'de, 4 milyar dolara mal olacak Kızıldeniz sahilindeki Sevakin Limanı rehabilitasyon projesini Katar'ın finanse etmesi konusunda anlaşma imzaladı.

- Askeri iş birliği

Katar ile Sudan arasındaki iş birliği, özellikle savunma sanayisi, eğitim ve ortak tatbikatlar başta olmak üzere askeri ve savunma alanında büyük bir avantaja sahip.

Katar, 2017'de Sudan'ın başkenti Hartum'da askeri ataşelik açtı. İki ülkenin ortak askeri tatbikat ve askeri eğitim projeleri yürütmesinin yanı sıra Katarlılar Sudan'daki askeri okullarda okuyor.

Katar ve Sudan 2014'te, çeşitli alanlarda aralarındaki askeri iş birliğine ilişkin bir mutabakat zaptı da imzaladı.

- Kültürel iş birliği

Doha ve Hartum, ülkenin kuzeyindeki Kuzey Eyaleti ve Nil Nehri Eyaleti'nde En-Nube tarihi eserlerinin geliştirilmesi için 2012'de Katar-Sudan Projesi'ni başlattı.

Katar, projenin başladığı tarihten bu yana arkeolojik çalışmalara 50 milyon dolardan (297,5 milyon tl) fazla finansman sağladı. Katar'ın tarihi eserlerle ilgilenen kurumları, 40 keşif ve restorasyon projesiyle Sudan'ın tarihi eserlerinin restorasyonu, keşfi ve korunması için çalışmalar yürütüyor.

- Altyapı, eğitim ve sosyal destek

Katar son on yılda, Sudan'daki altyapı projelerine yüz milyonlarca dolarlık hibe ve kredi harcadı.

Katar, gençlere iş fırsatları sağlama ve eğitim projeleri üretmekle ilgilenen ve 2017'ye kadar eğitimden mahrum kalan 600 binden fazla Sudanlı çocuğun okumasına katkıdan bulunan Siletek isimli yardım kuruluşuna destek oldu.

Bunun yanı sıra Katar Sudan'da birçok projeyi üstlenen "Katar Müzeleri", "Katar Hayır Kurumu" ve "Katar Kızılayı" gibi kurumlar aracılığıyla insani destek alanında da aktif rol oynadı.

Katar, Sudan'ın batısındaki Darfur'da başlattığı beş örnek hizmet kompleksi inşası projesinin yanı sıra Darfur'daki BM Kalkınma Programı (UNDP) projeleri kapsamında 88 milyon dolarlık (yaklaşık 523 milyon tl) bağışta bulunmuştu.

- Darfur dosyası

Katar, çatışan taraflar arasındaki diyaloğa sponsor olarak Darfur'da barışın sağlanması, güvenlik ve istikrarın güçlendirilmesinde önemli rol oynadı. Darfur'da, 14 Temmuz 2011'de Sudan hükümeti ile Kurtuluş ve Adalet Hareketi arasında "Doha Barış Belgesi" imzalandı.

Bu anlaşma, Katar'ın farklı Arap ve uluslararası dosyalarda yürüttüğü bir dizi başarılı ara buluculuk çabaları çerçevesinde imzalandı. Katar, dış siyasetinde söz konusu dosyalarda farklı taraflara karşı ara buluculuk ve tarafsızlık ilkesini benimsiyor.

Darfur'daki Doha Barış Belgesi'ni, Darfur için Katar Kalkınma Girişimi aracılığıyla yeniden yapılanma ve geliştirme projeleri takip etti ve Katar, bölgedeki kalkınma projelerini finanse eden tek ülke oldu.

Katar, ülkede Nisan 2013'te düzenlenen ve Darfur bölgesinin imarı için 4,5 milyar dolar (yaklaşık 26,8 milyar tl) toplanmasının kararlaştırıldığı "Uluslararası Darfur Donörler Konferansı"nda taahhüt ettiği 177,4 milyon dolarlık (yaklaşık 1 milyar tl) sözünü yerine getirdi.

Birleşmiş Milletler istatistik verilerine göre, Darfur'da 2003'ten beri hükümet güçleri ile silahlı hareketler arasında çıkan çatışmalarda 300 bin kişi ölürken, 2,5 milyon kişi yerinden oldu.