ANKARA (AA) - NAZLI YÜZBAŞIOĞLU - Filistin İslami Direniş Hareketi Hamas'ın Siyasi Büro Başkanı Halid Meşal'in açıkladığı, hareketin yeni siyaset belgesini değerlendiren uzmanlar, Hamas'ın bu adımla uluslararası platformda meşruiyetini artırmasından İsrail'in rahatsız olacağı, yeni siyaset belgesinin ABD'nin Filistin meselesine yaklaşımına etkilerinin ise zamanla ortaya çıkacağı görüşünü paylaşıyor.

Uzmanlar, Hamas'ın genel prensipleri ve politikalarını belirleyecek yeni siyaset belgesi ve vizyonuyla ilgili açıklamalarını AA muhabirine değerlendirdi.

- "Hamas'ın siyasi sahaya girmesinden İsrail memnun olmayacaktır"

SETA Dış Politika Direktörü Ufuk Ulutaş, Hamas tarafından yapılan açıklamaya İsrail'den gelen ilk tepkilerin siyasi manevraya yönelik olduğunu hatırlatarak, "Muhtemelen ABD de üç aşağı beş yukarı bu çizgide devam eder." dedi.

Fetih ve Hamas arasındaki rekabette, İsrail'in Fetih tarafını Hamas'a karşı desteklediğini belirten Ulutaş, "Şu an yeni bir siyasi aktör olarak, siyasi ve uluslararası meşruiyeti artmış bir aktör olarak, hem de halk nezdinde karşılığı Fetih'e göre daha büyük bir aktör olarak siyasi sahaya girmesinden İsrail memnun olmayacaktır. Bu nedenle açıklamanın çok yeni bir şey getirmediği iddiasıyla, Hamas'ın bu açıklama ile uluslararası meşruiyetini artırmasını engellemeye çalışacak. ABD de ona yakın bir pozisyon alacaktır." diye konuştu.

- "Hamas kendi haklılığını, İsrail'in haksızlığını dünyaya duyurmuş oldu"

İstanbul Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Uysal da, Hamas'ın genel prensipleri ve politikalarını belirleyecek yeni siyaset belgesi ve vizyonuna ilişkin, "Burada Hamas dünya kamuoyuna, 'Madem iki devletli çözüm öneriyorsunuz, buyurun kurarsanız bizim buna çok itirazımız olmaz' diyor." değerlendirmesinde bulundu.

Hamas'ın bir diplomatik açılım yapmaya çalıştığını belirten Uysal, "İsrail'i tanımıyor aslında ama 1967 sınırlarını kabul edebiliriz diye bir sinyal veriyor. Bu diplomatik bir manevra. Biraz da ortadaki fiili durumu dikkate alan bir çalışma olmuş." dedi.

Uysal, "İsrail çok kabul etmez diye düşünüyorum ama sonuçta bu bir mücadele, diplomaside, silahlı mücadelede de bir sürü yönü var bunun. Böylece Hamas diplomatik mücadele yönüne ağırlık vermiş oluyor. En azından kendi haklılığını, İsrail'in haksızlığını dünyaya duyurmuş oluyor. Özellikle 1967 sınırları öncesine çekilmesi için İsrail'e yeni bir baskı oluşacaktır ama bunu İsrail'in çok dikkate alacağını düşünmüyorum." diye konuştu.

ABD'nin Filistin'de iki devletli bir çözümden yana siyaset izlediğini belirten Uysal, "Trump, biliyorsunuz, 'İsrail nasıl bir çözüm isterse biz ona razıyız' diye tamamen İsrail endeksli bir ABD dış politikası izleyeceğini söylemişti. Tabii klasik dış politika, ABD hariciyesi buna direnir mi, Trump bazı konularda geri adım attı, bundan da geri adım atar mı, İsrail'e desteği yüzde yüz, yüzde 80 mi olur bunu zaman gösterecek." dedi.

- "ABD'nin tutumu biraz daha netleşebilir"

Türkiye'nin eski Tel Aviv Büyükelçisi ve İstanbul Kültür Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Oğuz Çelikkol, Hamas'ın tarafından açıklanan yeni siyaset belgesini İsrail'in, "Hamas'ın siyasi bir oyunu" olarak değerlendirdiğini belirtti.

Çelikkol, "İsrail, Hamas'ın yaptığı bu yeni siyaset belgesi değişikliğini daha çok Hamas'ın taktik değişikliği olarak görüyor." dedi.

ABD tarafından henüz konuya ilişkin bir açıklama yapılmadığını, ancak çarşamba günü Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın ABD Başkanı Trump ile görüşeceğini vurgulayan Çelikkol, "Hamas'ın siyaset belgesindeki değişikliğin bu görüşmeden önce yapılması Abbas'ın elini biraz güçlendirir gibi gözüküyor. Bu görüşmeden sonra ABD'nin tutumunda biraz daha açıklık görürüz." dedi.

- "Trump sürpriz bir şekilde İsrail Filistin sorununu çözme durumuna gelebilir"

SETA Eğitim ve Sosyal Politikalar Direktörü Prof. Dr. Muhittin Ataman, Hamas'ın açıklamasına İsrail'den olumlu bir yanıt gelmesinin beklenmediğini belirterek, "Bu adım biraz, ABD'nin ve Trump yönetiminin tavrını değiştirmeye yönelik olarak okunabilir. Çünkü Trump, sürpriz bir şekilde İsrail Filistin sorununu çözme durumuna gelebilir. Beklenmedik bir adım atabilir, onun belli noktalarda ortaya çıkan sert siyasetinin sonucu olarak. Ben bu adımın etkili olma ihtimalinin yüksek olduğunu düşünüyorum." dedi.

Bu yeni siyaset belgesiyle İsrail'i tanımadığını açıklayan Hamas'ın, 1967'de alınan Birleşmiş Milletler (BM) kararına vurgu yapmasının uluslararası hukukta kabul edilmiş bir kararı işaret etmesi bakımından çok önemli olduğunu belirten Ataman, "Bu, Hamas'ın sorunu çözme iradesini ortaya koyması anlamına geliyor." dedi.

Ataman, "Bütün uluslararası hukukun ve küresel güçlerin on yıllardır üzerinde durduğu iki devletli yapının Hamas tarafından kabul edilmiş olduğunu gösteriyor. Bu bence ciddi bir uzlaşı adımıdır. Özellikle Batı'dan bu yönde olumlu tepki bekliyorum. ABD başta olmak üzere, eğer Kudüs başkent olacaksa, Doğu Kudüs'ün Filistinlilerin, Batı Kudüs'ün de İsrail'in başkenti olması gibi bir durum olabilir, bir uzlaşı olarak, eğer sorunun çözülmesi yönünde bir adım atılacaksa. Ama birleşik Kudüs, kesinlikle Hamas'ın kabul edebileceği bir durum değil." değerlendirmesinde bulundu.

AA