LONDRA (AA) – GÖKHAN KURTARAN - ANALİZ HABER - İskoçya’nın bağımsızlık referandumuna ilişkin endişelerin başında ekonomik belirsizlikler gelirken, anket sonuçlarının son derece yakın olması sebebiyle liderler olası bağımsızlık halinde yeni "para birimini" tartışıyor.

Referanduma sadece bir gün kala milyarlarca sterlin değerinde finansal varlığın, emeklilik ve sigorta fonlarının yönetildiği İskoçya’nın bağımsızlık durumunda hangi para birimini kullanacağı hala belirsizliğini koruyor.

İskoçya’nın referandum sonunda bağımsız olması halinde para birimi konusunda dört seçenek bulunuyor.

- Ortak para birliği seçeneği

İngiltere Merkez Bankası’nın kabul etmesi durumunda, İskoçya’nın İngiltere ile aynı para birimini kullanacağı "ortak bir birlik" oluşturması seçeneklerden biri olarak gösteriliyor. Fakat avro krizinde, mali birlik olmadan parasal birliğin finansal krizde büyük sıkıntılar yaşanmasına yol açması, İngiltere Merkez Bankası’nın bu seçeneğe soğuk bakmasına neden oluyor.

İngiltere hükümeti "para birimi" önerilerini kesin bir dille reddediyor. İskoçya parlamentosunun İngiliz hükümeti ile yapacağı görüşmelerde en büyük kozu, bağımsızlık halinde İngiltere’nin kamu borcu içerisindeki payı üstlenmeyi reddetmesi ihtimali. Uzmanlar, İngiltere’nin toplam kamu borcu içerisinde İskoçya’nın borç payının 50-90 milyar sterlin olduğunu tahmin ediyor. İskoçya'nın, İngiltere’ye karşı "para birliğine alınmaması halinde borcunu reddetme" kartını oynayabileceği belirtiliyor.

- "Sterlinizasyon"

İskoçya’nın önündeki bir diğer seçenek ise sterlini İngiltere Merkez Bankası’nın onayı olmadan kullanmaya devam etmek. Bu durumda 5,3 milyonluk nüfusu ile bütün ekonomik faaliyetlerini İngiliz sterlini üzerinden sürdürecek İskoçya’nın para birimi "resmi" olmayacak. Bu uygulama, özellikle Latin Amerika ülkelerinde, Karadağ gibi bağımsızlığını henüz kazanmış ülkelerde "dolarizasyon" olarak biliniyor. "Sterlinizasyon" olarak adlandırılabilecek söz konusu uygulama ile İskoçya’nın 2016 yılına kadar İngiliz hükümeti ile yapacağı görüşmeleri devam ettirmesi mümkün.

- Avro seçeneği

İskoçya’nın önündeki bir diğer seçenek ise avro para birimini resmi para birimi olarak kullanmak gibi görünse de bağımsızlık halinde bazılarının iddia ettiği gibi İskoçya’nın Avrupa Birliği (AB) üyeliği de düşerse avro kullanılması da mümkün gözükmüyor. Avrupa Merkez Bankası’nın birlik üyesi olmayan bir ülkenin avroyu kullanmasına sıcak bakmayacağı belirtiliyor. Londra merkezli finans uzmanlarına göre, İskoçya gelişmiş bir ekonomisi olması sebebiyle kriterleri de yerine getirdiği için en fazla iki yıl sonra AB'ye üye olarak kabul edilebilir. İskoçya’nın AB üyeliğine kabul edilmesinin ardından avroyu para birimi olarak kullanması seçenekler içerisinde yer alıyor.

- "Scottie" alternatifi 

Son olarak İskoçya’nın bağımsızlığını kazanması durumunda yeni bir para birimi oluşturması, zor bir seçenek olsa da mümkün. Londra merkezli finans uzmanları şimdiden bu seçenek için "Scottie" adını kullanıyor. Fakat uzmanlara göre uluslararası piyasada yeni para birimin güven ortamı oluşturması için uzun bir zaman gerekebilir.

- "Kimse İngiliz sterlinini kullanmamıza engel olamaz"

İskoçya Bölgesel Yönetimi Başbakanı ve "evet" kampanyasının lideri Alex Salmond, İngiliz basınına yaptığı açıklamada, "Kimse İngiliz sterlinini kullanmamıza engel olamaz. İngiliz sterlinini kullanamayacağımız yönünde açıklamalar doğru değil. Ortak para birliği konusunda bir sağduyu oluşacaktır" dedi.

Hem İngiltere Başbakanı David Cameron hem de İngiltere Merkez Bankası Başkanı Mark Carney ise İskoçya’nın referandum sonrasında bağımsızlığını elde etmesi durumunda ortak para birliğinin olmayacağını vurguluyor. "Hayır" kampanyasının lideri Alistair Darling de referanduma bir gün kala kararsız seçmene, "eğer para birimini korumak istiyorsanız referandumda 'hayır' oyu verin" çağırısı yapıyor.

- İskoçya’da 5 banka kendi ulusal dizaynı ile İngiliz sterlini basıp tedavüle sokabiliyor

İskoçya’da hali hazırda 5 bankanın kendi ulusal dizaynı ile İngiliz sterlini basma ve tedavüle sokma hakkı bulunuyor. Her ne kadar tasarımları farklı olsa da İskoçya’daki İngiliz sterlini Birleşik Krallık'ın tamamında kullanılabiliyor. Fakat referandum öncesi İngiltere Başbakanı David Cameron’ın son konuşmasında, "İskoçya’nın ayrılması durumunda pound olmayacak" demesi, özellikle iş dünyası ve seçmenler açısından endişe kaynağı olarak görülüyor.

"İskoçya bağımsız bir ülke olmalı mı?" sorusunun sorulacağı yarınki referanduma İskoçya genelinden 4 milyondan fazla seçmenin katılması bekleniyor.