TBMM (AA) - Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından 1995 yılında kabul edilen  "176 Sayılı Maden İşyerlerinde Güvenlik ve Sağlık Sözleşmesi'nin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Yasa Tasarısı", TBMM Başkanlığı'na sunuldu.

Tasarı'nın gerekçesinde, 5 Haziran 1998 yılından beri yürürlükte olan Sözleşme'yi halen ILO'ya üye 185 ülkeden 29'unun onayladığı belirtilerek, maden işyerleriyle ilgili uluslararası standartları belirlediği, önleyici ve koruyucu tedbirler, işçilerin ve işçi temsilcilerinin hak ve yükümlülükleri ile işverenlerin sorumluluklarına ilişkin hükümleri içerdiği kaydedildi. 

Maden işyerlerinde güvenlik ve sağlığa ilişkin risklerin ortadan kaldırılması veya en aza indirilmesine yönelik tedbirler alınması ve işçilerin güvenli ortamda çalışma haklarının sağlanmasının, Sözleşme ile işverenlere getirilen yükümlülükler arasında bulunduğu belirtildi.

Mevcut durum itibariyle  maden sektörünün iş kazaları bakımından metal sektöründen sonra ikinci sırada yer aldığı ifade edilerek, "Maden sektöründe iş kazalarının azaltılması bakımında ülkelerin üretim potansiyeli, mevzuat yapıları ve güvenlik bilinci de büyük önem taşımaktadır. Ülkemizde madencilik sektöründe jeolojik etkenler nedeniyle yapısal olarak birtakım zorluklarla karşılaşılmaktadır. Bu zorlukların üstesinden gelinebilmesi için mevzuatta yapılacak düzenlemelerin yanı sıra teknoloji adaptasyonu ve güvenlik kültürünün yerleştirilmesi de oldukça önemlidir" denildi. 

Sözleşme'nin Türkiye'nin iş sağlığı ve iş güvenliği mevzuatıyla genel olarak uyumlu olmakla birlikte bazı hususlarda farklılıklar içerdiğine işaret edilerek, düzenlemenin onaylanmasıyla sektör çalışanlarına uluslararası  güvence daha kazandırılmasının amaçlandığı ifade edildi.

-Sözleşme ne içeriyor? 

Sözleşme'de, işveren, "bir maden işyerinde bir veya daha fazla işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiyi ve duruma göre işletmeciyi, baş yükleniciyi, yükleniciyi veya alt yüklenici" olarak tanımlanıyor.  

Sözleşme hükümlerinin  bütün maden işyerlerinde uygulanması, yetkili makamın en fazla temsil yetkisine sahip ilgili işçi ve işveren kuruluşlarıyla istişareden sonra "ulusal mevzuat ve uygulamalar gereğince uygulanan koruma önlemlerinin Sözleşme hükümlerinin tam uygulanmasından doğacak korumadan daha aşağı olmadığı takdirde",  bazı maden işyerlerinin muaf tutulabilmesi öngörülüyor.  

Üye ülke, maden işyerlerinde güvenlik ve sağlıkla ilgili tutarlı politika oluşturup yürürlüğe koyacak ve düzenli olarak bunları gözden geçirecek. Ulusal mevzuatta maden işyerlerinde yeterli bireysel kurtarıcı solunum cihazlarının sağlanması ve bunların sürekli bakımlı olarak bulundurulması, tehlikeli maddelerin ve zararlı atıkların güvenli biçimde depolanması, taşınması ve imha edilmesi, yeterli sayıda tuvalet ve yıkanmak, kıyafet değiştirmek ve yemek için yeterli tesislerin sağlanması ve bunların hijyenik koşullarda muhafaza edilmesi yükümlülüğü getiriliyor.    

 Maden işyerlerinde işverenlerin sorumlulukları ayrıntılı olarak düzenleniyor. İşverenler, güvenlik ve sağlığa ilişkin riskleri ortadan kaldırmak veya asgari düzeye indirmek için gerekli bütün önlemleri almakla sorumlu olacak. Güvenli işletim ve sağlıklı çalışma ortamı  koşullarının sağlanması için maden işyerinin iletişim sistemi dahil elektrik, mekanik ve diğer ekipmanla donatılmasını, tasarlanmasını ve inşa edilmesini sağlayacak. Mümkün olduğu takdirde yeraltındaki her çalışma mahalli için her biri ayrı bir yolla yeryüzüne iki çıkış bulundurulması, girişe izin verilen yer altındaki bütün çalışma mahallerinde yeterli havalandırmanın sağlanması, yangın ve patlamaların başlamasının ve yayılmasının önlenmesi, tespit edilmesi ve mücadele amacıyla maden işlerine özgü uygun önlem ve tedbirleri alacak, işçilerin güvenliği ve sağlığı açısından ciddi tehlike ortaya çıktığında faaliyetlerin duruldurulmasını ve işçilerin güvenli yere tahliye edilmesini sağlayacak, ayrıca öngörülebilir  endüstriyel ve doğal felaketlere karşı her maden işyerine özgü "Acil Eylem Planı" hazırlayacak. 

İşçiler fiziksel, kimyasal ve biyolojik tehlikelere maruz kaldığında işveren; doğacak riskleri ortadan kaldırmak veya en aza indirmek için uygun önlemleri alacak ve kendilerine ücretsiz uygun koruma donanımı, gerekli giysileri ve diğer olanakları sunacak, bunların bakımını sağlayacak. İşçilere herhangi bir maliyet getirmeksizin güvenlik ve sağlıkla ilgili konularda ve kendilerine verilen işlerle ilgili yeterli eğitim ve yeniden eğitim programları ile anlaşılabilir talimatları verecek. İşveren; her vardiya süresince uygun gözetim ve denetimin yapılmasını, yeraltında bulunanların tümünün isimleri ile bunların bulundukları muhtemel mahallin nerede ve doğru olarak bilinmesini sağlayacak sistemi oluşturacak. İşveren, maden işlerine özgü sağlıkla ilgili tehlikelere maruz kalan işçilerin düzenli sağlık kontrollerini yaptıracak. 

İki veya  daha çok işverenin aynı maden işlerinde faaliyet gösterdiği durumlarda, maden işyerinden sorumlu işveren, işçilerin güvenlik ve sağlıklarıyla ilgili bütün önlemlerin uygulanmasını koordine edip işlemlerin güvenirliğinden öncelikli olarak sorumlu tutulacak. Bu durum, bireysel işverenleri işçilerinin güvenlik ve sağlıklarına ilişkin bütün önlemlerin uygulanması yükümlülüğünden kurtarmayacak. 

Sözleşmede, işçilerin ve temsilcilerinin hak ve yükümlülükleri de yer alıyor. İşçiler; kazaları, tehlikeli durumları ve tehlikeleri işverene ve yetkili makamlara bildirmek, inceleme ve denetimlerin yapılmasını isteyecek ve sonuçlarını elde edecek,  güvenlik ve sağlıkla ilgili konularda işverenle istişarede bulunacak, kendileri için ciddi tehlike oluşturan durumun mevcut olduğunu gösteren makul gerekçenin olması halinde işyerinden tamamen uzaklaşacak.  

(Bitti)