İSTANBUL (AA) - İDRİS OKUDUCU - Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'ndeki (IKBY) Süleymaniye merkezli Kürdistan Yurtseverler Birliği'nde (KYB) kontrol askeri ve istihbarat açısından tecrübeli, Batı'da eğitim almış iki genç isim olan Lahur Şeyh Cengi ve Bafıl Talabani'ye geçti.

Irak'ta 45 yıllık geçmişe sahip Kürt siyasetinde isminden söz ettiren KYB'nin eş başkanları dün belli oldu. Partinin 21 Aralık 2019'da düzenlenen 4'üncü olağan kongresi kapsamında Celal Talabani'nin yeğeni Lahur Şeyh Cengi ve oğlu Bafıl Talabani KYB'nin eş başkanları oldu.

Lahur ve Bafıl, partinin kurucusu Celal Talabani'nin Aralık 2012'de rahatsızlanması ve 3 Ekim 2017'de hayatını kaybetmesinden sonra özellikle IKBY'de yaşanan gelişmelerde isimlerinden sıklıkla söz ettiren taraflar oldu.

- KYB'nin yeni eş başkanlarının askeri ve istihbarat alanlarındaki tecrübeleri

Celal Talabani'nin kardeşi Cengi Talabani'nin oğlu olan Lahur, 1975 'te Erbil'in Koysancak ilçesinde dünyaya geldi. 1988'de ailesiyle İran'a göç etmek zorunda kalan Lahur bu ülkede 2 yıl kaldıktan sonra 1990'da İngiltere'ye sığındı.

Üniversite eğitimini İngiltere'de tamamlayan Lahur, 1999-2002 yıllarında KYB'nin Türkiye temsilciliğini yaptı.

Lahur, 2002 yılına gelindiğinde ise ABD'nin desteğiyle Bafıl Talabani'yle Süleymaniye'de terörle mücadele birimini kurdu.

Askeri tecrübesi bulunan 45 yaşındaki Lahur, 2013'te KYB'nin Süleymaniye'deki "Zanyari" adlı istihbarat biriminin başına getirildi.

Lahur komutasındaki terörle mücadele birimi, 2014'te Mesut Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) kontrolünde bulunan Musul'un Mahmur ilçesinin terör örgütü DEAŞ'tan geri alınmasında önemli rol oynadı. Lahur komutasındaki birim ayrıca Diyala, Kerkük ve Erbil'in bazı bölgelerinde de DEAŞ'la mücadelede ön saflarda yer aldı.

Celal Talabani'nin en büyük oğlu olan ve Lahur gibi askeri geçmişi sahip Bafıl, 1973'te dünyaya geldi. Bafıl, 1990'lı yıllarda bir dönem ailesiyle İngiltere'de yaşadı.

ABD'nin Irak'ı işgalinden önce 2002'de Süleymaniye'ye dönen Bafıl, ABD'nin desteğiyle kuzeni Lahur ile terörle mücadele birimini kurdu.

Bafıl, 2004'ten sonra KYB'nin istihbarat servisi Zanyari'nin başına geçti ve bir dönem bu görevde kaldı.

Babası Celal Talabani'nin hayatta olması sebebiyle bu yıllarda arka planda duran Bafıl, öne çıkmak yerine halihazırda IKBY Başbakan Yardımcısı olan kardeşi Kubat Talabani'yi desteklemeyi tercih etti.

- Talabani'nin yokluğunda öne çıkan kuzenler

KYB'nin karizmatik lideri Talabani Aralık 2012'de Irak Cumhurbaşkanı olduğu sırda ani bir şekilde rahatsızlanarak tedavi için Almanya'ya götürüldü.

Bu dönemde KYB'nin Birinci Genel Sekreter Yardımcısı Kosret Resul, İkinci Genel Sekreter Yardımcısı Berhem Salih ve Talabani'nin eşi Hero İbrahim Ahmed arasında bir güç çekişmesi başladı.

Lidersiz kalan partide yeniden kongreye gidilmesi ve bir liderin seçilmesi için muhalif sesler yükseldi. Ancak Talabni'nin eşi Hero'nun "Celal Talabani hayatta olduğu müddetçe buna izin vermeyeceği" yönündeki ısrarı üzerine 2014'te kongre yerine düşük seviyede bir parti toplantısı gerçekleştirildi.

Dönemin IKBY Başkanı Mesut Barzani liderliğinde 25 Eylül 2017'de bağımsızlık referandumuna gidilmesi, KYB içindeki görüş ayrılıklarını net bir şekilde ortaya çıkardı. Barzani'nin Süleymaniye'de gerçekleştirdiği referandum kampanyasına Talabani'nin eşi Hero bizzat katılsa da oğlu Bafıl, "KYB'nin, ABD'nin sunduğu teklif karşılığında referandumun ertelenmesini kabul ettiğini" bildirdi. Bafıl, daha sonra söz konusu yazılı açıklamasını geri çekip sosyal medya hesabının hacklendiğini belirtti.

Celal Talabani, 3 Ekim 2017'de tedavi gördüğü Almanya'da hayatını kaybetti.

Talabani'nin ölümünün ardından Bafıl ve Lahur isimleri, 16 Ekim 2017'de Irak merkezi hükümetinin Peşmergenin kontrolündeki Kerkük'e düzenlediği operasyon sonrası ön plana çıktı. Çoğunluğunu KYB'li Peşmergelerin oluşturduğu IKBY güçlerinin Irak ordusuyla çatışmadan Kerkük'ten çekilmesi bazı kesimlerin tepkisine neden oldu.

Ezeli rakipleri KDP tarafından "ihanet" ile suçlansalar da kuzen Talabaniler, KYB içinde önemli kararlar alınması konusunda uzlaşı sağlayabilecek bir güce sahip olduklarını ortaya koydu. Kerkük olayından sonra ikilinin ismi de sıklıkla dile getirildi.

Bafıl ve Lahur'un etkisi altındaki KYB, 12 Mayıs 2018'de yapılan Irak genel seçimlerinde Bağdat'a 18 milletvekili gönderebildi. IKBY'de 30 Eylül 2018'de yapılan bölgesel seçimlerde ise KYB, 21 milletvekili çıkararak Erbil Meclisi'nde yeniden ikinci parti konumuna yükseldi.

KYB'nin önemli isimlerinden olan Berhem Salih ise Irak'taki genel seçimlerden önce partisinden ayrılıp Demokrasi ve Adalet Koalisyonu'nu kurdu. Ancak Salih 2018'deki seçimlerde istediği sonucu elde edemedi. Bafıl ve Lahur, partiye küsen Salih'i ikna edip KYB'nin Irak Cumhurbaşkanı adayı olarak gösterdi. Salih, 2 Ekim 2018'de bu ikilinin desteğiyle Irak Cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturabildi.

Kuzen Talabaniler, sırasıyla Kerkük olayı, seçimlerde partinin gücünün korunması ve Salih'ın ikna edilmesi gibi manevralarıyla KYB içindeki dengede ipleri ellerinde tutmayı başardı.

Bu süreçten sonra özellikle Lahur Talabani, Süleymaniye'ye gelen tüm siyasi, diplomatik ve askeri temsilcileri KYB adına karşılayan kişi oldu. Lahur, Cumhurbaşkanı Berhem Salih ile 21 Ocak'ta İsviçre'nin Davos ilçesinde düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu'na katılarak üst düzey toplantılara da iştirak etmiş oldu.

- KYB'nin 4'üncü kongresinde Talabani ailesi güç tazeledi

Irak'ın kuzeyinde Süleymaniye başta olmak üzere Kerkük ve Erbil kentlerinde siyasi nüfuza sahip KYB, Suriye'nin başkenti Şam'da kurulduğu 1975'ten bu yana 4'üncü kongresini "yenilenme" adı altında 21 Aralık 2019'da Süleymaniye'de gerçekleştirdi.

Kongrenin ilk gününde Irak'ın KYB'li Cumhurbaşkanı Salih, IKBY Başbakan Yardımcısı Kubat Talabani ve IKBY Meclis Başkanı Revaz Faik hükümet içindeki resmi görevleri dolayısıyla 121 kişilik KYB Başkanlık Konseyi'ne doğrudan seçildi.

Kongrenin ikinci gününde ise KYB Başkanlık Konseyi'nin geri kalan 118 üyesi belirlendi. KYB Başkanlık Konseyi listesinde, Celal Talabani ailesinin mevcut statülerini koruduğu görüldü.

Talabani'nin oğulları Kubat ve Bafıl, yeğenleri Lahur ve Aras Şeyh Cengi'nin yanı sıra ailenin diğer bireylerinden Şanaz İbrahim Ahmed, Celal Şeyh Naci Talabani, Ala Talabani, Pola Sirvan Talabani ve Begerd Talabani'nin isimleri de KYB Başkanlık Konseyi listesinde yer aldı.

Bafil ve Lahur, KYB Başkanlık Konseyi'ne ilk defa seçilen isimler oldu.

- KYB'nin "aile partisine dönüşmesine" tepki

KYB'nin şu anki Yüksek Siyasi Meclis Başkanı Kosret Resul'ün yanı sıra Mela Bahtiyar, Hakim Kadır, Diler Seyid Mecid ve Şeyh Cafer Mustafa gibi partinin önemli isimlerinin eş başkanlık sisteminden ve KYB'nin aile partisine dönüşmesinden rahatsız oldukları belirtiliyor.

Parti kurulduğu 1975 yılından 9 Şubat 2020'ye kadar genel sekreterlik sistemine sahipti. Ancak KYB'nin yeni başkanlık konseyi 9 Şubat'ta düzenlediği toplantıda tüzük değişikliğine giderek oy birliğiyle eş başkanlık sistemine geçilmesini kabul etti.

Eş başkanlık kararından iki gün sonra IKBY'deki yerel medyada Bafıl ve Lahur'un, eş başkan seçildikleri iddia edildi. Bu durumdan rahatsız olan Resul, Başkanlık Konseyi'nin tüm toplantılarının askıya alındığını duyurdu.

Yerel medyada Talabanilerin Resul'ü ikna etmek için evine kadar gittiği yönünde haberler çıktı. Bafıl ve Lahur eş başkan seçildikten sonra da Resul'den herhangi bir tebrik mesajı gelmedi.

KYB'li Cumhurbaşkanı Salih ise kongreye katıldığı 21 Aralık'tan bu yana partideki değişiklikler konusunda sessiz kalmayı tercih etti.

- KYB'ye ilk tebrik İran'dan

KYB, jeopolitik konumu doyasıyla kuruluşundan bu yana İran'a yakın kabul ediliyor. KYB ile İran arasındaki ilk somut iş birliği, 1980'de patlak veren Irak-İran savaşı döneminde başladı. İran'ın desteğiyle Saddam Hüseyin'e karşı gerilla savaşı yürüten KYB, 1991'de Süleymaniye ve Erbil'de hakimiyeti eline aldı.

İran, KDP ile KYB arasında çıkan iç çatışmada Talabani'ye destek vermekten kaçınmazken Tahran'ın Irak'taki en güçlü milis grubu kabul edilen Bedir Tugayları da 2003'e kadar KYB'nin kontrolündeki Süleymaniye'de konuşlandı.

Tahran ile KYB arasındaki ilişkiler, Şiilerin Irak'ta hükümeti kurması ve Celal Talabani'nin Cumhurbaşkanı seçilmesiyle daha da pekişti. Talabani ailesinin 3 Ocak'ta ABD tarafından öldürülen İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani ile iyi ilişkileri olduğu biliniyor.

Talabani ailesine yakın isimlerin her seferinde Süleymani hakkında medya üzerinden övgüler düzmesi bölgede bilinen ve bazen de tepki toplayan bir durum. Celal Talabani'nin hayatını kaybetmesinden ardından Süleymani bizzat Talabani'nin mezarını ziyaret eden kişiydi. Bu ziyaretten hemen sonra 16 Ekim 2017'de "Kerkük olayı" yaşandı.

Süleymani öldürüldüğü zaman da Talabani ailesi, taziye için Süleymaniye'deki tek diplomatik misyon olan İran Konsolosluğu'nu ziyaret etti.

KYB Başkanlık Konseyi Üyesi ve Peşmerge komutanlarından Mahmud Sengavi, İran'ın yarı resmi haber ajansı Tasnim'e verdiği röportajda, "Keşke Süleymani bizim komutanımız olsaydı. Çünkü onda gördüğüm tek şey liyakat ve kahramanlıktı." ifadesini kullandı.

Bafıl ve Lahur eş başkan seçildikten hemen sonra henüz hiçbir Kürt partisi dahi tebrik mesajı yayımlamazken ilk açıklama İran'in Süleymaniye Konsolosluğu'ndan geldi.

Kutlama mesajında, Talabani döneminde güçlü olan KYB-İran ilişkilerinin yeni eş başkanlarının seçilmesi sonrası daha da güçlenmesi temennisinde bulunuldu.