ÜSKÜP (AA) - Batı Balkanlar'ın uzun süredir siyasi krizle mücadele eden ülkesi Makedonya, dün gece meclis başkanının seçildiği oturumun ardından yaşananlarla bir kez daha gündeme geldi.

Uzun yıllar devam eden siyasi krizi bitirmek amacıyla AB'nin arabuluculuğunda erken seçime gidilmesi konusunda uzlaşılsa da 11 Aralık'ta yapılan seçim krize çözüm olmadı. Seçimde hiçbir siyasi partinin tek başına hükümeti kuracak çoğunluğu elde edemesi, yeni bir krizin de habercisi oldu.

120 sandalyeli mecliste, Makedon milliyetçisi İç Makedon Devrimci Örgütü-Makedonya Ulusal Demokratik Birliği (VMRO-DPMNE) 51, Makedonya Sosyal Demokratlar Birliği (SDSM) 49, Arnavut partilerinden Demokratik Bütünleşme Birliği (BDI) 10, BESA Hareketi 5, Arnavutlar İçin İttifak 3 ve Arnavut Demokratik Partisi (PDSH) 2 milletvekili elde etti.

Cumhurbaşkanı Gyorge İvanov, seçimin kazananı VMRO-DPMNE Genel Başkanı Nikola Gruevski'yi hükümeti kurmakla görevlendirdi, ancak Gruevski öngörülen yasal süre içinde hükümeti kuramadı.

Gruevski'nin Arnavut partileri ile anlaşamaması, hükümet kurma yolunda SDSM'nin önünü açtı. Arnavut siyasi partilerin kurduğu ortak platform ile uzlaşan SDSM Genel Başkanı Zoran Zaev, mecliste çoğunluğu elde ettiğini gösteren milletvekili imzalarını İvanov'a sunsa da hükümeti kurma görevi kendisine verilmedi.

İvanov'un Zaev'e hükümeti kurma görevi vermemesi siyasi krizi daha da tırmandırdı. İvanov, Arnavut partilerin kurduğu platformun "ithal" ve anayasaya aykırı olduğunu savunurken, VMRO-DPMNE kanadı erken seçim ihtimalini dillendirmeye başladı.

Öte yandan, SDSM'nin başta Arnavutçanın ülke genelinde resmi dil olarak kabul edilmesi olmak üzere birtakım haklar talep eden Arnavut platformu ile anlaşması, VMRO-DPMNE yanlıları tarafından günlerce protesto edildi.

- Mecliste başkan seçildi, ortalık karıştı

Haftalardır meclis başkanını seçmek üzere toplanan ancak VMRO-DPMNE milletvekillerinin tartışmaları nedeniyle seçime bir türlü geçilemeyen mecliste, dün akşam gergin saatler yaşandı.

Meclisteki oturumda, çoğunluğu elinde bulunduran SDSM öncülüğündeki siyasi partiler, başkan seçimine geçilmesi talebiyle ayağa kalktı. Başkan seçimini engellemek isteyen VMRO-DPMNE kanadına tepki gösteren milletvekilleri, bu kişilerin salonu terk etmesini, onlar olmadan da çoğunluğu ellerinde bulundurduklarını ve seçimi gerçekleştirebileceklerini söyledi.

Bunun yasalara aykırı olduğunu savunan VMRO-DPMNE milletvekilleri ise ayağa kalkarak Makedonya milli marşını söylemeye başladı. Bunun üzerine BESA Hareketi'nden Zekeriya İbrahimi de meclis kürsüsüne gelerek Arnavutluk milli marşını söyledi.

Gerginliğin ardından oturumun yarına (bugüne) ertelendiği açıklandı.

Oturum ertelenmesine rağmen başkanı seçmek için yeterli çoğunluğa sahip partilerin milletvekilleri, Arnavut partisi BDI'den Talat Caferi'yi yeni meclis başkanı seçti.

Makedonya'daki Arnavutların Milli Kurtuluş Ordusu'nun (UÇK) eski komutanlarından ve bir dönem savunma bakanlığı da yapan Caferi'nin yeni meclis başkanı seçildiğinin açıklanmasıyla VMRO-DPMNE yanlıları meclis önünde toplanarak protestoya başladı.

Protestolar devam ederken, maskeli bir grubun içeri girdiği görüldü. Maskeli grup, aralarında SDSM Genel Başkanı Zaev'in de bulunduğu birçok milletvekilini darp ederek yaraladı ve uzun süre meclis içinde rehin aldı. Arnavutlar için İttifak milletvekili Ziadin Sela şiddete maruz kalırken darbdilen milletvekilleri arasında SDSM'li kadın milletvekili Radmila Sekerinska da yer aldı.

- 100 kişi hastanelere başvurdu

Makedonya İçişleri Bakanlığının açıklamasına göre, 3'ü milletvekili, 22'si polis toplam 100 kişi olayların ardından tıbbi yardım için hastanelere başvurdu.

Yaklaşık altı saatlik bir bekleyişin ardından meclis tamamen boşaltılırken, meclis dışında sık sık ses bombaları duyuldu.

Bu arada, olayların başlamasının ardından mecliste rehin kalan AA kameramanı Vedat Abdul de yaklaşık altı saat sonra serbest bırakıldı. Kendilerini bir odaya kapatan silahlı kişilerce odadan çıkmaları durumunda öldürülmekle tehdit edildiklerini aktaran Abdul, daha sonra askerler tarafından önce bir arabaya bindirildiklerini, ardından serbest bırakıldıklarını anlattı.

- Uluslararası tepkiler

Makedonya'da yaşananlara BM, NATO ve AB'nin yanı sıra komşuları Sırbistan ve Kosova da sessiz kalmadı.

BM yaşananlara ilişkin, demokratik kurumlara ve halkın seçilmiş temsilcilerine yönelik şiddetin kabul edilemez olduğunu bildirdi.

BM Genel Sekreter Sözcüsü Stephane Dujarric, yaptığı yazılı açıklamada, Makedonya meclisinde yaşanan olayları büyük bir endişeyle takip ettiklerini belirterek itidal çağrısında bulundu.

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de meclisindeki saldırılar karşısında şok olduğunu belirterek, "Tüm partiler, demokratik süreçlere saygı göstermeli, şiddeti değil diyaloğu kullanmalı." ifadelerini kullandı.

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini ile AB Komisyonunun Genişlemeden Sorumlu Üyesi Johannes Hahn'ın ortak açıklamasında ise "Mecliste şiddet eylemleri hiçbir şekilde kabul edilemez, itidal çağrısı yapıyoruz." ifadelerine yer verildi.

Sırbistan Başbakanı Aleksandar Vucic ise Makedonya'da yaşananlar nedeniyle Güvenlik Koordinasyon Bürosunu acil toplantıya çağırdı. Sırbistan'ın resmi haber ajansı TANJUG'a konuşan Vucic, yaşananların sadece Makedonya'yı değil, bölgedeki tüm toplumları ilgilendirdiğini ifade etti.

Kosova Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada ise olayların yakından takip edildiği, seçilmiş temsilcilere yönelik saldırıların kabul edilemez olduğu vurgulandı.

- Cumhurbaşkanı İvanov, parti liderlerini toplayacak

Dün gece yaşananların ardından basın toplantısı düzenleyen Makedonya Cumhurbaşkanı İvanov, siyasi parti liderlerini toplantıya çağırdı.

İvanov, vatandaşlara sakin olmaları çağrısında bulunarak, "Sizleri soğukkanlı kalmaya, çeşitli provokasyon, yalan haber ve manipülasyonları dikkate almamaya davet ediyorum. Gerginliklerin sakinleşmesine ve şiddetsizliğe, ihtiyatlı ve sorumlu davranmaya davet ediyorum." ifadelerini kullandı.

Parti liderlerinin vatandaşların güvenini almış ve anayasa ile meclis kurallarına uygun bir çözüm bulmak adına en fazla sorumluluğa sahip kişiler olduklarını söyleyen İvanov, "Sorunlarımızı kendimiz çözmezsek dışarıdan hiç kimse çözmeyecektir." dedi.

Makedonya'daki en büyük etnik grup olan Makedonlar ile ikinci büyük etnik grup olan Arnavutlar arasında sürekli gerginlik yaşanıyor. Son olarak 2001 yılında Makedonlar ile Arnavutlar arasında çatışmalar yaşanmış, neticesinde Arnavutlara birtakım haklar tanıyan Ohri Çerçeve Antlaşması imzalanmıştı. Çatışmalarda iki taraftan yaklaşık 200 kişi hayatını kaybetmişti.

AA