Kısa adı TOGED olan Toplumsal Gelişim Derneği Genel Başkanı Abdullah Uluyurt’un mihmandarlığında Konya’ya gelen Gagavuz Türklerinden Dmitri Kirçu ve Dr. İrina Gözümbeli, Ahde Vefa Turan Birliği Derneği Genel Başkanı Harun Meral’in ev sahipliğinde bir araya gelen 30 kişiden oluşan aydın bir gruba Gagavuz Türklerinin tarihini anlattılar.

Sille Konağı’nda yemekte bir araya gelen STK üyelerine, Oğuz Türklerinden gelen ve Ortodoksluk inancına bağlı olan Gagavuz Türklerinin adı ve kimliği konusunda bilgiler veren Halkla İlişkiler Uzmanı Dmitri Kirçu ve Halk Bilimci Dr. İrina Gözümbeli, “Gagavuz Özerk Cumhuriyeti Moldova Cumhuriyeti'ne bağlı bir özerk devlettir. Ülkeye ismini veren Gagavuzlar Oğuz Türkü kökenlidir. Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nden ayrılan ve 1990 – 1994 yılları arasında bağımsız olduktan sonra barışçıl olarak Moldova Cumhuriyetine katılmıştır. 150 bin olan nüfusumuz Rusya, Almanya ve Romanya’ya göçten dolayı azalıyor. Gagavuzca dilini ve kültürümüzü  kaybetmek üzereyiz. Bize sahip çıkın” diye konuştular.

TOGED Başkanı Abdullah Uluyurt, Gagavuz Türkleriyle ilgili topluluğu aydınlatıcı bilgiler verdikten sonra Sille’deki Karamanlı Hristiyan Türkler gibi Gagavuzların da Hristiyan Türkler olduğunu ifade etti. “Selâmünaleyküm” diyerek konuşmasına başlayan Dmitri Kirçu, Gagavuz Türklerinin tarihi hakkında bilgi verdi. Kirçu, kendisinin Kongaz beldesinden geldiğini belirterek “Karadeniz’in kuzeyinden Balkanlara geçen Hun, Bulgar, Hazar, Kıpçak, Oğuz ve Peçenek Türkleridir. Bunların önemli bir bölümü Hristiyanlaşarak Anadolu ve Balkanlara yerleşmişlerdir. Ayrıca Selçuklu döneminde Keykavus ve Sarı Saltuk’un yanında Kırım’dan Balkanlara geçen ve daha sonra gelişen siyasi ve sosyal şartların etkisiyle Hristiyanlaşan Müslüman Türklerdir. Bunun yanı sıra üçüncü nesil ise, Osmanlı yönetimi altında yaşanan nüfus hareketleriyle bütünleşen ve bugünkü Gagavuz etnik kimliğini ortaya çıkaran Anadolu ve Balkanlarda yaşayan Hristiyan Türklerdir. Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nden ayrılan ve 1990 – 1994 yılları arasında bağımsız olduktan sonra barışçıl olarak Moldova Cumhuriyetine katılmıştır. Günümüzde Gagavuzya özerk bölgesi veya Gagavuzca Yeri olarak adlandırılmaktadır. Gagavuzya'ya dahil olan her yerleşim yeri Halk Topluşu (Meclisi)'nda en az bir millet vekili ile temsil edilmektedir. Halk topluşundaki milletvekili sayısı 34 tür.” dedi.

GAGAVUZ HALKINA SAHİP ÇIKIN

Edebiyatçı Dr. İrina Gözümbeli ise, Moldovya’nın nüfusunun 4 milyon olduğunu ve Gagavuzların ise 150 bin nüfusa sahip olduklarını belirterek şu ifadelere yer verdi: “Biz birbirimize selam deriz. Gagavuzlarda Tanrı Allah’tır. Tarih boyunca Rus, Bulgar, Romen yönetimleri altında kalan biz Gagavuzlar, olağanüstü bir millî direnç göstererek bugüne kadar varlığımızı koruduk. Hamdullah Suphi Tanrıöver’e ve Süleyman Demirel ile Türkiye’ye bize sahip çıktığı için teşekkür ediyoruz. Ama bu yeterli değil. Gagavuz Türkleri, Osmanlı Devleti’nin tebaası oldukları zamanlarda Anadolu’daki Hristiyan Türklerin ve Türkçe konuşan diğer Hristiyanların Karamanlıca (Grek harfleriyle yazılmış Türkçe) kitaplarını okumuşlar ve bu yolla dinî ve kültürel eğitimlerini Türkçe olarak yapabilmişlerdir. Gagavuzlar yazılı bir tarihleri olmadığı için tarihlerini bilmiyorlar. Türkiye ve siz Konya halkı olarak bize sahip çıkın.”

Yapılan konuşmalar ve karşılıklı soru-cevaplardan sonra Konya’daki aileler, Gagavuzya Yeri’nden talebe getirilerek Konya’da okutma ve eğitimlerine maddi ve manevi olarak yardımcı olacaklarına dair söz verdiler.  Ahde Vefa Turan Birliği ve Yardımlaşma Derneği Başkanı Harun Meral ise, Dış Türklere ve akraba topluluklarıyla yakından ilgilenmeye ve onlara sahiplenmeye devam edeceklerini söyledi.