İSTANBUL (AA) – ZEYNEP DUYAR CANLI - GAMA Enerji AŞ İş Geliştirme Müdürü Taylan Önerci, son 10 yılda enerji de dahil özelleştirmede ciddi adımlar atıldığını belirterek, "Devlet şirketlerinin piyasaya müdahalesi mutlaka sınırlandırılmalı ve serbest piyasa koşullarına uygun bir şekilde yönetilmeli. Bunun için, bu şirketleri bölüp satmaktan çok halka arz gibi daha iyi yöntemler de var" dedi.

AA muhabirine açıklamalarda bulunan Önerci, Türkiye'de özelleştirmeler yapılırken "Neler amaçladık, hedeflerimize ulaşabildik mi ve bunları yapmaya devam edersek ne olacak?" gibi soruların cevaplarına dikkat etmek gerektiğini söyledi.

Özelleştirmenin amacının, devletin rolünü belli sektörlerde minimize ederek, kaynaklarını sağlık, sosyal ve ulusal güvenlik konularına kaydırmak olduğunu vurgulayan Önerci, bunu yaparken devletin çekildiği sektörlerde rekabetçi ve açık bir piyasa oluşturulması gerektiğini aktardı.

Önerci, özelleştirmenin vizyonunun ise Türkiye'yi uluslararası arenada rekabet edilebilir bir ülke haline getirmek olduğunu belirterek, "Bunun için de sizin uluslararası şirketlerle rekabet edebilecek şirketlere sahip olmanız gerekir. Bunların rekabet edebilmesi için işin nasıl yapıldığını bilmesi, güçlü bir finansal yapıya sahip olması ve inovatif ürünler geliştirmesi gerekir." diye konuştu.

Gelinen noktada özel sektörün belli bir know-how’a sahip olduğunu belirten Önerci, hala yenilikçi ürünler geliştirmek konusunda eksiklikler bulunduğunu söyledi.

Özelleştirmelerle kamu tarafında oluşturulan kaynaktan yapılan harcamaların ne derece etkili oluğunun da izlenmesi gerektiğini vurgulayan Önerci, şöyle devam etti:

"Enerji sektörüne baktığımız zaman, Elektrik Piyasası Kanunu'nun, son tüketiciye sürekli, kaliteli, çevreye uyumlu, ucuz elektrik sağlamak için şeffaf, serbest ve rekabetçi bir piyasanın oluşturulmasını hedeflediğini görüyoruz. Buradaki amaç özelleştirmeyle paraleldir. Konulan hedefi gerçekleştirmek için son 10 yılda enerji sektörü de dahil özelleştirme ve hukuki altyapıda çok ciddi adımlar attık. Bunun içinde gerekli hukuki ve idari altyapının oluşturulması ile EPİAŞ’ın kurulması gibi operasyonel oluşumları da sayabiliriz. Ancak özelleştirilen dağıtım şirketleri ve çoğunlukla varlık satışı veya işletme hakkı devri yoluyla devredilen santrallerden oluşuyor. Devlet şirketlerinin piyasaya müdahalesi mutlaka sınırlandırılmalı ve serbest piyasa koşullarına uygun bir şekilde yönetilmeli. Bunun için, bu şirketleri bölüp satmaktan çok halka arz gibi daha iyi yöntemler de var"

Önerci, halka arzdan elde edilecek gelirlerle gerekli rehabilitasyon yatırımlarının şu anki kamu bütçelerine kıyasla çok daha rahat yapılabileceğini, şirketlerin kar maksimizasyonu doğrultusunda işletilmesinin ise şeffaf ve rekabetçi bir piyasanın oluşumuna hizmet edeceğini söyledi.

- "EÜAŞ milli dev haline dönüşebilir"

Taylan Önerci, ayrıca Elektrik Üretim AŞ'nin (EÜAŞ) yurt dışında yatırım yapabileceğini belirterek, "EÜAŞ'ın yurt dışında yatırım yapmasına bir engel bulunmuyor. Bu sayede, borsada yer alan yatırımcılar bu şirketleri uzun vadeli bir yatırım aracı olarak benimseyebilir. Ayrıca, rekabetin en önemli ayağından biri olan inovasyon konusunda da yerli teknolojik ürünlerin uygulanmasına EÜAŞ öncülük edebilir. Mevcut piyasa yapısında, küçük ve orta ölçekli yatırımcıların bu riski alması mümkün değildir, zaten kreditörler de buna izin vermez. Ancak, Türkiye'de yeni bir ürün bulunursa, bu ürün EÜAŞ'ın elindeki onlarca santralden birinde denenebilir. O zaman gerçekten ülkedeki teknolojik gelişme de desteklenmiş olur ve asıl rekabet farkı burada ortaya çıkar." değerlendirmesinde bulundu.

Bu anlamda Türk Hava Yolları (THY) örneğini veren Önerci, Türkiye'nin futbol takımları hariç dünyadaki tek markasının THY olduğunu vurguladı.

Bu tür şirketlerin halka arz edilip şeffaf ve rekabetçi şekilde çalıştırıldıktan sonra büyüdüğünü vurgulayan Önerci, "Aynı şekilde Halkbank ve Türk Telekom'un da değerlerinde önemli artışlar görüyoruz. Bunların hepsini halka arzla başardık, neden şimdi aynı başarıyı enerji sektöründe de göstermeyelim? Elektrik dağıtımı için artık çok geç belki; ama EÜAŞ için hala geç kalındığını düşünmüyorum. EÜAŞ, yabancıların tabiriyle bir milli dev haline dönüşebilir." diye konuştu.

- "Teşvikler sınırlı ve yerinde kullanılmalı"

Önerci, özel sektör olarak uzun vadeli yatırım yapmanın tek yolunun nakit akışının öngörülebilir olmasından geçtiğini belirterek, bunun ya şeffaf bir piyasayla yapılabileceğini ya da piyasadan vazgeçip alım garantileriyle yola devam edilmesi gerekeceğini anlattı.

İkisini aynı anda yapmanın mümkün olmadığını ve nihayetinde piyasanın bir tanesine yöneleceğini belirten Önerci, "Genellikle piyasa daha öngörülebilir olan alım garantileri eğilimindedir. Dolayısıyla, piyasanın mantığını ve felsefesini iyi anlayarak, teşvikleri çok sınırlı ve yerinde kullanmalı, müdahalelerden ve alım garantilerinden mümkün olduğunca kaçınmalıyız. Aksi takdirde, özellikle son on yılda atılan adımların büyük bir çoğunluğu boşa gitmiş olacaktır." değerlendirmesi yaptı.

AA