Konya merkezindeki kafe ve restoranların bazılarının kanuna ve hukuka aykırı bir şekilde kamu alanını kullandıkları veya insanları rahatsız ettikleri gerekçesiyle yüklü cezalar ödemesi, ardından da yıkılmak istenmesi üzerine esnaf bir araya gelerek kısa süreli yol kapatma eylemi yapmış ve ardından da belediyeye yürüyerek başkanla görüşmek istemişti geçtiğimiz günlerde. İşletme sahipleri birden bire bir yerden talimat gelmişçesine maruz kaldıkları yüksek miktarlı cezalar ve yıkma girişimleriyle nereye, kime derdini anlatacaklarını bilemediler. Belediye başkanlarının görüşme randevusu vermemesi üzerine AK Parti İl Başkanlığına ve bağlı bulundukları Konya Ticaret Odası’na giderek yaşadıklarını anlattılar, ancak çözüm mercii belediyeler olduğu için kimse bir şey yapamadı.

BAŞKA İLLERDE SERBEST, KONYA’DA YASAK!

Şimdi, Selçuklu, Meram ve Karatay Belediyeleri ile Büyükşehir Belediyesi bürokratlarından oluşan Estetik Kurulun konuyu ele alarak bir çözüm üretmesi bekleniyor. Ancak alınan bilgiye göre belediyeler ilçe sınırlarındaki tüm kafe ve restoranları kanuna uymaya zorlayacak, gerekirse işletmelerin pek çoğunun kapatılan açık alanları yıkılacak. Esnafı kanuna uymaya zorlamak kulağa hoş gelse de esas olanın kanundan ziyade hukuka uygun olması gerçeği gözardı edilmekte tüm işletmeciler aynı kategoride değerlendirilerek yanlış bir algı da oluşturulmaktadır. Dünyanın her tarafında; hele ki Konya gibi tarihi ve turistik şehirlerde insanların kamuya zarar vermemek şartıyla kafe ve restoranlar açması hemen her boşluğa birkaç masa ve sandalye koyması alışılagelmiş bir görüntü iken, Türkiye’nin başta İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük şehirleri olmak üzere hiçbir yerinde olmayan ve sürekli değişen estetik kuralları esnafı çileden çıkartmış vaziyette.

FIKRA GİBİ UYGULAMALAR DA VAR!

Hal böyle iken fıkra gibi uygulamalarda yaşanmakta. Zaten imara aykırı yapıyı imara uygun hale getirmek üzere verilmesi gereken süre; imara, ruhsat ve eklerine aykırı yapılan ilave gerekçesi ile reddedilmektedir. Örnek vermek gerekirse, Selçuklu Belediye Başkanlığı değişiklikleri işletmelere tebliğ etmiş haklarını ve yükümlülüklerini belirtmiş, Meram Belediyesi tarafından ise bu değişiklikler bildirilmemiştir. Karatay Belediyesi en baştan bu yana yönetmelikleri uyguladığı için bu hususta en rahat ilçedir. Yapılanlar yap-boz şeklindeki yönetmeliklere aykırı olabilir, hatta kanuni de olabilir, lakin hukuki midir?

Ayrıca bu yönetmelik şartları genel olarak uygulandığında adil olmayacak ancak eşit olabilecektir. Eşitlik bir hukuk terimi olarak kanunlarda geçer, ancak hakkaniyet Kur’an terimidir ve evrensel olarak tüm insanlara uygulanması gerekir.

Bunca yıldır yürürlükte olan yönetmeliklere rağmen milyonlarca liralık yatırımların yapımına izin verilmesi de hukuk güvenliği ilkesine aykırıdır. Bireysel olarak idarecilerle görüşüldüğünde uygulamaların hatalı, eksik, düzenleme gerektirir olduğu ifade edilmekte, ancak kimse bir şey yapmaya yanaşmamaktadır.

YAP-BOZ YÖNETMELİKLER

İmar Kanunu ile birlikte yürürlüğe girmiş Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği’nde (EKLENMİŞ BENT RGT: 01.06.2013 RG NO: 28664)

54. Sundurma: Yağmurdan, güneşten ve rüzgârdan korunmak için çekme mesafelerine tecavüz etmemek şartıyla binaya bitişik olarak hafif malzemeden yapılan bölme duvarları olmayan en az bir tarafı açık örtülerdir, şeklinde tanımlanmıştır. 03/07/201 tarihinde mülga olmuş bu yönetmelik yerine planlı alanlar imar yönetmeliği 03/07/2017 tarihinde çıkarılmış, 01/10/2017 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Burada da sundurma farklı bir şekilde tarif edilmiş Sundurma: Yağmurdan, güneşten ve rüzgardan korunmak için yapı yaklaşma mesafesini ihlal etmemek kaydıyla, binaya bitişik olarak hafif malzemeden yapılan bölme duvarları olmayan üç tarafı açık örtüleri, en az bir tarafı açık ibaresi üç tarafı açık şekline dönüştürülmüştür.

Konya Büyükşehir Belediyesi, kanunlara ve planlı alanlar tip yönetmeliğinin 9. ve 10. Maddesine dayalı olarak 11/02/2016 tarihinde yürürlüğe girmek üzere önceki şehir estetiği yönetmeliği yürürlükten kaldırılmak suretiyle yürürlüğe girmiştir. Bu yönetmelikte de 17/02/2017 tarihinde yapılan değişiklikler vardır.

Önceki yönetmelik, ‘Sundurmalar, gölgelik ve tenteler MADDE 17-(1) Sundurmalar, binaların zemin katlarında veya teras katlarında yer alan işyerlerinde Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğine uygun ve onaylı mimari projesinde gösterilmek ve komşu dükkânların cephe görüntüsünü kapatmamak şartı ile 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu hükümleri çerçevesinde yapılabilir. (2) İşyerlerinde ön bahçeli veya ön bahçesiz nizamda derinliği (1.50) m’yi geçmeyen esnek malzemeden açılır ve kapanabilir tente veya gölgelik yapılabilir. (3) Parsel arka bahçelerinde, alanı binanın taban alanının %10’unu geçmeyen kameriye yapılabilir. Kameriyeler bina ve parsel sınırlarına 2.00 m. den fazla yaklaşamaz. (4) Bina cephelerine yapılan sundurmalar ile ilgili istisnai durumlarda ilgili ilçe belediye meclisi tarafından belirlenecek şartlarda; binaya bitişik cephesi hariç tüm cephelerinin açık olması, sökülür takılır hafif malzemeden yapılması, bina cephesinden itibaren derinliğinin 7.00 m’yi geçmemesi, ait olduğu bağımsız bölümün zemin kattaki net alanının %50’sini geçmemesi şartı ile lokanta, pastane ve kafelerde sundurma yapılmasına izin verilebilir. Sokak silueti açısından bütünlüğü sağlamak amacıyla ilgili ilçe belediyesi ‘Mimari Estetik Komisyonu’ndan uygun görüş alınır denmiş, daha sonra yine değiştirilmiş…

Sundurmalar, gölgelik ve tenteler MADDE 17-(1) Sundurmalar, Binaların zemin katlarında veya teras katlarında yer alan işyerlerinde Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğine uygun ve onaylı mimari projesinde gösterilmek ve komşu dükkânların cephe görüntüsünü kapatmamak şartı ile 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu hükümleri çerçevesinde yapılabilir.

(2) İşyerlerinde ön bahçeli veya ön bahçesiz nizamda derinliği (1.50) m’yi geçmeyen esnek malzemeden açılır ve kapanabilir tente veya gölgelik yapılabilir.

(3) Parsel arka bahçelerinde, alanı binanın taban alanının %10’unu geçmeyen kameriye yapılabilir. Kameriyeler bina ve parsel sınırlarına 2.00 m.’den fazla yaklaşamaz.

(4) Sundurmaların ilgili mevzuata, cadde dokusu ve silüetine uygun yapılmasını sağlamak amacıyla izin verilecek güzergahlar ve sınırları cadde veya sokak bütününde hazırlanacak Kentsel Tasarım Projesi kapsamında plan kararı alınarak yapılması esastır. Kentsel Tasarım Projesi bulunmayan alanlarda sundurma yapılmak istenilmesi durumunda bina cephelerine yapılan sundurmalara; binaya bitişik cephesi mesnetlenen ve bu cephesi dışındaki tüm cephelerinin açık olması, sökülür takılır hafif malzemeden, açılıp-kapanabilir yapılması, bina cephesinden itibaren derinliğinin 3.00 m’yi geçmemesi, parsel sınırlarına 3.00 m’den fazla yaklaşmaması ve ait olduğu bağımsız bölümün zemin kattaki net alanının %75’ini aşmaması şartı ile izin verilebilir. Sokak silueti açısından bütünlüğü sağlamak amacıyla Büyükşehir Belediyesinin yetkili olduğu alanlarda Konya Büyükşehir Belediyesi Mimari Estetik Komisyonundan diğer alanlarda ilgili ilçe belediyesi ‘Mimari Estetik Komisyonu’ndan uygun görüş alınır, (Değişiklik-17.02.2017- 121 S.BMK)denmiştir.

ŞARTLAR AĞIRLAŞTIRILARAK YAPILMAK İSTENEN NEDİR?

Bu şehirde insanların restoranlara, kafelere gitmemesi mi istenmektedir. Ticarethanelerin iflas etmesi, binlerce çalışanın kapı önüne konması mı amaçlanmaktadır. Ülkemiz bir yönüyle terörle savaşırken, halkın ticaretine hakkaniyet ölçüleriyle niye fırsat verilmemektedir. Türkiye için hayati önemi haiz seçimlere bir yıl kala bu uygulamaların maksadı nedir? Geçtiğimiz yıl referanduma bir ay kala aynı işletmelerin sigara yasağı bahanesiyle fahiş cezalar ödemesi kamuoyunda FETÖ’cülerin halen bürokraside yaygın oldukları kanaatini pekiştirmesi gibi bu konuyu da aynı kefeye koymak mı gerekir?

AYNI ŞEHİRDE FARKLI İLÇE UYGULAMALARI NE MANAYA GELMEKTEDİR?

2016 yılında yürürlükte olan şehir estetiği yönetmeliğine göre ilçe belediyeleri kafe kafeterya lokanta vb işletmelere bu şartları haiz hale getirmeleri için tebligat yapmış, daha sonra tekrar yönetmelik değişti denerek yapı kontrol müdürlükleri vasıtasıyla yapı tadil zaptı düzenlemiş, idari para cezaları kesilmiştir. İlk yönetmelik hükümlerine uygun olan ya da uygun yapanlar da mağdur edilmiştir.

Aynı şehir estetiği yönetmeliklerine geçici maddeler eklenerek önceki yönetmelikte 01/01/2017 tarihine kadar yönetmeliğe uygun hale getirilir denilmiş, yürürlükteki yönetmelikte de 31/12/2018 tarihine kadar Mevcut sundurmalardan, kat maliklerinin tamamının muvafakatı alınan ve ait olduğu bağımsız bölümün zemin kattaki net alanının %75’ini aşmayanlara, 17’nci maddede belirtilen diğer koşullar aranmaksızın bu yönetmelik değişikliğinin yayımı tarihinden itibaren en geç 31.12.2018 tarihine kadar yönetmelik hükümlerine uygun hale getirilmesine izin verilir.

Geçici ikinci maddeden istifade edip muvafakat alıp, %75 şartını sağlayanlara da imara aykırı yapı gerekçesi ile hukuka aykırı red cevapları verilmektedir.

ÇÖZÜM NASIL OLMALIDIR?

Paris’te, Amsterdam’da, Brüksel’de, hatta İstanbul ve Ankara’da olmayan ağır şartlar niçin Konya esnafından istenmektedir. Yüzlerce esnafı ve binlerce çalışanı direkt olarak, yüz binlerce şehir halkını da endirekt olarak etkileyen bu yönetmelik zorlaması, içinde herkesin kabul edebileceği esnaf temsilcileri, oda ve derneklerle avukatların da bulunacağı geniş çaplı bir şehir estetik komisyonunda konuşulmalı ve herkesin kabul edeceği, uygulanabilir, hakkaniyetli kurallar konulmalı ve herkesin uyması istenmelidir. Çünkü yönetmelik kimi işyerlerinin tamamını kimilerinin belki yüzde beşini etkiliyor olmasına karşın tüm işletmeler aynı kefeye konulmaktadır.

İdareciler çözüm odaklı ve hakkaniyetli olmalıdır. Ceza keserek, yıkarak değil ikna ederek, rıza ile her sorun çözülür. Servet R. Çolak – Memleket