ANKARA (AA) - AHMET FURKAN MERCAN - İnsan Hak ve Hürriyetleri (İHH) İnsani Yardım Vakfı Mütevelli Heyet Başkan Vekili ve Moro Barış Süreci İzleme Heyeti Üyesi Hüseyin Oruç, Filipinler'de gelinen sürece ilişkin, Türkiye'nin dünya Müslümanlarını ilgilendiren önemli bir barış sürecine dahil olduğunu ve olmaya devam edeceğini söyledi.

Filipinler'de Devlet Başkanı Rodrigo Duterte'nin imzasıyla yürürlüğe giren ve Morolu Müslümanların bölgelerindeki siyasi ve ekonomik etkinliği artıran "Bangsamoro Organik Yasası'na" giden süreçte Türkiye'nin etkinliği dikkati çekerken, konuyu yakından takip eden Hüseyin Oruç, AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.

Türkiye'nin, Malezya'nın ara buluculuğunda 2010 yılında yeniden başlayan barış görüşmelerinde Uluslararası Kontak Grubu (ICG) üyesi olarak bulunduğunu kaydeden Oruç, bu görüşmelerin sonucunda 2014 yılında "Bangsamoro Kapsamlı Anlaşması"nın (CAB) imzalandığını anımsattı.

CAB kapsamında kurulan Uluslararası Silah Bırakma Komisyonu (IDB) başkanlığını Türkiye'nin yürüttüğünü belirten Oruç, "Türk sivil toplum kuruluşu İHH, CAB ile oluşturulan 'Bağımsız İzleme Heyeti (Third Party Monitoring Team-TPMT)' üyesi olarak görev yapıyor." dedi.

TPMT heyetinin Bangsamoro'da seçimler tamamlanıp meclis oluşturuluncaya kadar görevine devam edeceğini dile getiren Oruç, sözlerini şöyle sürdürdü:

"2013’ün eylülünden bugüne dek 30 kez Filipinler’e gittim, yaklaşık 15’er gün kaldım. Heyet olarak yazdığımız denetleme raporlarını hem devlete hem de cepheye, düzenlenen basın toplantılarında 'Şunlar yapılmış, şunlar yapılmamış' diye sunduk. CAB ile kurulan IDB'nin başkanlığını yürüten Türkiye'yi temsil eden Büyükelçi Levent Şahinkaya senede birkaç sefer bölgeyi ziyaret ediyor. Silah bırakma sürecinde de Türkiye, Bruney ve Norveç görevli olarak denetlemeleri yapacak."

Moro İslami Kurtuluş Cephesinin (MİKC) lideri El Hacı Murad İbrahim ile son görüşmesini de aktaran Oruç, şunları kaydetti:

"Murad İbrahim ile görüştüğümde 'Silahlı mücadeleden siyasi mücadeleye geçiyoruz. Bu daha da zor. Bu süreçte Türkiye'nin Moro Müslümanlarının yanında durması gerçekten çok önemli.' demişti. Allah'a şükür, bugünlere gelindi. Dünya Müslümanlarını ilgilendiren önemli bir barış sürecine Türkiye dahil oldu. Şimdi de büyükelçi düzeyinde barış sürecinin uygulamasında Türkiye sorumluluk almaya devam edecek."

Hüseyin Oruç, MİKC'nin ilk aşamada yüzde 30, ikinci aşamada yine yüzde 30 ve en son kısımda ise tamamı olmak kaydıyla silah bırakacağını, silahların devlete teslim edilmeyerek bağımsız depolarda muhafaza edileceğini kaydetti.

- "Moro'dan ülkemize öğrenciler gelmeli ve doktora yapabilmeli"

Siyasi partilerinden belediyeciliğe, kalkınma projelerinden sosyo-kültürel projelere kadar Türkiye'nin desteğini bölge insanına ulaştırması gerektiğini belirten Oruç, "Kurulacak özerk yapının insan gücünün karşılanması için Moro'dan ülkemize öğrenciler gelmeli ve doktora yapabilmeli. Türkiye'nin bu konuda sorumluluğu büyüktür." ifadelerini kullandı.

"Türk Belediyeciliği" tecrübesinin paylaşılması gerektiğini kaydeden Oruç, Türk iş adamlarının bölgeye giderek yatırım kanallarını değerlendirmesi çağrısında bulundu.

- Bağımsız İzleme Heyeti üyeleri

CAB kapsamında 2014'te kurulan ve Bagsamoro meclisi kurulana dek görevine devam edecek Bağımsız İzleme Heyeti'nde 5 üye bulunuyor.

Üyelerin biri Avrupa Birliği'nin (AB) eski Filipinler Büyükelçisi Alistair MacDonald iken diğerlerini Manila hükümeti ve MİKC'nin teklif ettiği isimler oluşturuyor. Filipinler'i Asya Vakfından (Asia Foundation) Sam Chittick ile bölgede barış enstitüsü olarak bilinen Gaston Z Ortigas'ın (GZO Peace Institute) Başkanı Karen Tanada temsil ederken, cepheyi ise ülkede gençlik teşkilatı olarak bilinen UNYPAD (United Youth for Peace and Development) ve Oruç temsil ediyor.

AA